Tre lo sègle XVIII e dusca- z a la primièra meitat del sègle XX, de centenats de millierats d’immigrants occitans s’installan als Estats-Units: om pót supausar que la lenga d’ó es alara la lenga mairala de l’immensa majoritat d’ aquela populacion. Encara uèi, los noms de luócs d’origina occitana son fórça corrents dins lo pais coma per exemple Luverne en Alabama que vèn de l’aubre « lo vern ».
Om pót tanben citar los famós « Rockfeller » que lo nom vertadièr es « Roquefeuille », d’origina roergassa. D’autres immigrants occitans fogueron plan coneissuts dins lo pais coma los « orsalhèrs » d’Arièja venguts de la val de Garbet e que comptan encara mantuns descendants dins los estats de New York e de New Jersey.
Mantuns estatjants de la val de Champsaur, en Delfinat, s’installeron en California e ai de sovenirs personals dels « americans » que tornavan veïre lo pais qu’avian quitat dins la lor enfança. Avian pas desoblidat la lor lenga maïrala qu’avian l’abituda de parlar entre eles. Mantuns erèn especièrs dins la region de Los Angeles.
Als Estats- Units, las comunitats occitanas istóricas las mai conegudas e documentadas son los valdès d’Italia: aquela religion anciana foguet persecutada durant de sègles e a calgut esperar 1848 per qu’aquela fe sià autorisada. Los Valdès erèn particularament nombrós dins la region de Torre Pellice, dins las Alpas italianas, ont las condicions de vida erèn dificilas. Mantuns emigraran.
La vila de Valdese en Carolina del nord tèn son nom dels valdès. Foguet fondada per un grop de valdès en 1893. Incapables de menar una vida agricóla coma dins lo Pemont italian, los immigrants començaran de travalhar dins l’industria de manufactura.
Un cóp per an « the trail of faith » ( camin de la fe) consacra l’ eretatge religiós de la vila. Lo vinhièr de la vila mantèn tanben lo ligan de la ciutat ambe l’istória: lo vin es produit exactament coma era en Italia.
Sembla malurósament que los darrièrs locutors naturals occitanofóns an desapareissut a la debuta de las annadas 80, ara lo museu valdès presenta d’objèctes tradicionals ambe lors noms en occitan.
Aqueles que son interessats per aquel sicut podèn ensajar de se procurar l’obratge de Francis Ghigo, the provençal speech of the waldensians colonists of Valdese, North Carolina. Historic valdese foundation, 1980. University of Michigan.
Una autra vila foguet fondada dins l’estat de Missouri: Monett.
En 1875, la congregacion de Monett foguet demest las primièras congregacions valdesas de s’establir als Estats-Units per 40 immigrants. Aquel contingent quitet l’America de sud al moment de la guerra civila en Uruguay. La congregacion originala era principalament compausada d’immigrants piemontès occitanofóns. De valdès d’Alpas italianas continhuaran d’emigrar dusca debuta 1900.
La colonia originala foguet aumentada per de protestants francofóns de França e de Suissa.
environs d’Houma (Louisiane)
Enfin, om pót citar lo cas particular de Louisiana: la vila d’Arnaudville foguet fondada per Jacme Arnaud, originari de Jausiers dins Alpas de Provença nauta. Alentorn de las vilas d’Houma e Baton-Rouge, se pót encara benlèu ausir una varietat d’occitan « creolisat » ambe lo parlar « cajun »de Louisiana.
Es actualement fórça dificila d’establir un estat de la practica de la lenga dins aquelas comunitats istóricas: dins cada comuna americana, un recensament linguistic es efectuat mai la lenga d’ ó es enclausada dins los « french patois », ço melhor es encara d’anar sus plaça e de menar una enquista vertadièra !
Aimeric Jonard
