Archives de l'auteur : le-blog-de-viure-al-pais-france3

Quines engatjaments per la cultura occitana abans lo 2nd torn de las municipalas?

Tarba es a l’encòp un centre e una extremitat. Ja qu’èra a la frontièra de Miegjorn-Pirenèus, la creacion de la region Occitania Pirenèus-Mediterranea acabèt de la plaçar sus las raras d’un territòri que, dempuèi Banhòls de Ceze (au limite amb Ardecha), es ben tròp grand per aver una coerencia. Mas Tarba es sustot la capitala de Bigòrra, aquel canton de Gasconha pegat aus Pirenèus. Coma los vesins biarnesés o bascos, los bigordans son de cantaires, e cada an es dins lor capitala que se debana, au mes de junh, lo festenau internacionau de la polifonia, Tarba en canta. Un eveniment que programa de concèrts solide, mas tanben de moments de cantèra, ont tot lo mond se pòt retrobar per cantar amassa. Un autre festenau plan important de canta se debana a Ibòs, au ràs de la vila: la Hesteyade de Bigòrra, la granda fèsta dau cant pireneenc. Per çò qu’es de la transmission de la lenga, de classas bilinguas existisson dins lo servici public, e per l’ensenhament imersiu, una calandreta es installada a Lalobèra, just au limit de Tarba. E que siaga lo festenau o las escòlas, totes pòdon trabalhar en cooperacion amb lo conservatòri de musica, qu’a un departament consacrat a las musicas traditionalas. Amai, per totes los afogats d’occitan, Radio País prepausa cada jorn informacions, reportatges e magazines en lenga. Enfin, a Lalobèra encara, s’encontra l’Ostau Bigordan, un luòc ont se recampan 15 associacions e que fa botiga tanben.

En 2018, Viure al País s’èra passejat en Bigòrra, e mai que mai a Tarbas en Canta.

Pel 2nd torn de l’eleccion municipala, lo 28 de junh, lo conse Gérard Trémège, membre dau partit Los Republicans e en plaça dempuèi 2001, afrontarà una tièra d’esquèrra e una tièra diversa drecha. A esquèrra es lo comunista Hervé Charles que mena la lista d’union, ont mancava sonque la França Insomesa que faguèt corsa a despart pel 1er torn. A drecha, l’anciana adjunta de Trémège, Myriam Mendez arribèt 4èna dau 1er torn. Pasmens, lo 3en, Pierre Lagonelle dau Modem e Republica En Marcha, se desistèt darrier ela. Coma pertot, l’inconeguda granda pel 2nd torn serà la participacion, puòiqu’i aguèt sonqu’un pauc mens de 37% daus inscriches que votèron lo 15 de març.

Vaquí lo detalh de las resultas dau 1er torn:

• Gérard Trémège (Div. D.): 41,39%
• Hervé Charles (Div. G.): 15,22%
• Pierre Lagonelle (Modem): 13,78%
• Myriam Mendez (Div. D.): 13,43%

Lo conse, Gérard Trémège, cap de la tièra « Tarbes horizon 2030 », nos respondèt directament sus son programa per l’occitan. « Soi fòrça sensible a la cultura occitana », nos indica lo conse que prenguèt « de corses d’occitan pendent 3 ans ». « I a ja una ofèrta per la promocion de l’occitan qu’es de granda qualitat, alara vos vau pas dire que dins mon projecte i aurà un fum de causas novèlas », explica Gérard Trémège, qu’es tanben president de la comunautat d’aglomeracion Tarba-Lordas-Pirenèus. Amb aquela casqueta rampèla son sosten a la Hesteyade de Bigòrra. E puòique se parla de polifonia, l’elegit insistís fòrça sus Tarba en Canta, « un festenau excepcionau ». « I a mond que venon de fòrça luènh ara per Tarba en Canta, reprend lo conse. L’eveniment contribuís doncas au desvolopament economic dau territòri. » Per completar la programacion culturala, nos es precisit que se sosca « amb una companhia de teatre per un espectacle en occitan ». Enfin, a prepaus de l’educacion, Gérard Trémège repeta son sosten a la Calandreta e a las classas dau servici public. « Ma felena es regenta en occitan » acaba lo conse.

 

Sus la tièra d’esquèrra, « Tarbes citoyenne écologiste et solidaire » menada per Hervé Charles, se tròba un occitanista, Guy Tournerie. Un òme qu’es pas Bigordan d’origina, mas qu’arribèt fa 50 ans a Tarba. A l’epòca, « i aviá pas de noms en occitan, qu’i son uòi, fòrça causas cambièron ». Pasmens, lo retirat considera que « tot çò qu’es fach pel moment es interessant, mas caldriá anar mai luènh ». Promotor de l’accion menada dins lo terraire, Tournerie es maugrat tot pessimista: « Pensi que totas las iniciativas localas son bonas, emai se las questions mai grèvas son dau niveu de l’Estat, ailàs per nautres. » Defensor d’una « consciéncia pan-occitana », lo representent d’esquèrra nos explica que sa tièra a per principi « de bastir projectes amb la populacion ». Es per aquela rason que « mancan de projectes elaborats« , que seràn de « far dab lo mond ». Caquelà una idèia fòrta: « una universitat populara, qu’auriá dins sos objectius, tanben, d’instalar la lenga coma cau ». Per acabar, Guy Tournerie vòl saludar « tot lo trabalh menat per Pascal Caumont e Tarba en Canta », qu’an per el un ample « que despassa la vila ».

 

Es lo pòrta-paraula de la tièra « Tarbes le renouveau », menada per Myriam Mendez, que nos detalhèt sas proposicions a favor de l’occitan. Aurélien Cartade comença per nos explicar que dins lor camp, la cultura occitana es envisajada dins son ample. « La vesèm amb dos nivels: la vesèm dins son ensèm fins a lengadòc e enlà, e puòi i a nòstra cultura locala, amb la nòstra gastronomia, los nòstres espòrts, la nòstra lenga. » E per l’educacion, la tièra de drecha voldriá pas s’acontentar d’un « aprentissatge escolari » de la lenga. « Çò important es l’aprentissatge de la cultura occitana. Uèi dins la cultura d’òc i a de cultura esportiva, gastronomica, musicala, literària e la lenga. » Dau còp Aurélien Cartade espèra una « imersion » daus escolans dins totes aqueles aspectes de l’occitan. E per que l’ample tot de la cultura siá accessible a totes, lo colistièr aimariá « èsser a l’iniciativa d’un festenau de l’Occitania que siaga viradís, un còp a Tarbas, un còp a Besièrs, un còp a Tolosa ». L’escasença de far venir las tradicions daus autres parçans e « amai seriá bon pel torisme, fariá bolegar los besierencs aicí, puòi los bigordans alai ». Enfin, a prepaus de la comunicacion, de la visibilitat de la lenga d’òc, Aurélien Cartade considera que Tarba a « fòrça retard, sul siti internet de la comuna e pertot ». « Avèm quauquas carrièras bilinguas, mas fau cercar de biaisses novèls, amb lo numeric, per que siaga ludic, agradiu e accessible a totes ». « Los otisses numerics, reprend lo pòrta-paraula, devan far conéisser las accions per l’occitan, e tanben, per exemple, lo repertòri de cantas qu’avèm aicí. »

Quines engatjaments per la cultura occitana abans lo 2nd torn de las municipalas?

Sèta, l’iscla singulara. Tre lo chafre, los setòris fan comprene que son a despart: an la mentalitat insulara, alara que son pas sus una iscla. Entre mar e estanh, es un daus pòrts pus importants de la còsta miegterranenca occitana. E la ciutat, que se vei coma isolada, revindica son patrimòni, ric e plan viu: dempuòi la creacion de Sèta, e uòi encara, la pesca es una activitat essenciala; las ajustas amassan de milierats de personas cada an per la Sant Loís; enfin, la cosina setòria despassèt las frontièras de la vila gràcias a de plats emblematics (tièla, macaronada…). Aurem comprés que sèm dins un canton qu’a una identitat plan fòrta – lo sentiment d’apartenencia s’esperlonga fins aus barris, entre aqueles de la poncha o aqueles dau barri naut. Mas, quina plaça alara per la lenga occitana a Sèta? Coma pertot es lo mitan associatiu que fai viure aquela cultura. Lo cèucle occitan setòri (o pronóncian « setòi ») es plan actiu e organiza cada an la setmana occitana a la davalada, mentre que l’associacion Bona Jornada fa sa jornada occitana a la prima. La vila abriga una calandreta e de corses d’occitan son prepausats dins lo servici public. E puòi Sèta que se revindica vila de cultura, patria de Brassens, Vilar, Valéry o Di Rosa, es tanben la ciutat de naissença de grandas figuras occitanas: los escrivans e fraires, Ives Roqueta e Joan Larzac, amai dau pintre Pierre François.

En 2017, Viure al País faguèt lo retrach de Sèta l’occitana

Pel 2nd torn de las municipalas la situacion s’es simplificada, alara que 5 tièras aviá la possibilitat de se manténer. Lo conse, en plaça dempuòi 2001, François Commeinhes arribèt en tèsta au 1er torn, sostengut per La Republica En Marcha e Los Republicans. Mas fàcia a el se farguèron d’unions. De’n primièr aquela de l’esquèrra, darrièr Véronique Calueba, que mena un colectieu ciutadan sostengut pel Partit Comunista, Euròpa Ecologia e La França Insomesa e qu’èra en 2nda posicion lo 15 de març. Lo socialista Sébastien Denaja la rejonhèt e serà el candidat per l’aglomeracion. A drecha, Sébastien Pacull, quatren, s’aliguèt amb lo cinquen, Rudy Llanos. La situacion de triangulara balha l’escasença a l’esquèrra de tornar au poder, emai se la participacion pòt cambiar los carculs, puòiqu’au 1er torn foguèt plan flaca, amb sonque 47,80% daus inscriches que venguèron votar. De notar tanben que lo cèucle occitan setòri aviá adreissat un questionari sus la cultura occitana aus candidats, au quin avián respondut los candidats Calueba, Denaja e Llanos. Questions e responsas de trobar aicí.

Vaquí lo detalh de las resultas dau 1er torn:

• François COMMEINHES (Div. D.): 34,86%
• Véronique CALUEBA (Ext. G.): 19,24%
• Sébastien DENAJA (Div. G.): 17,66%
• Sébastien PACULL (Div. D.): 14,38%
• Rudy LLANOS (Div. D.): 11,56%

 

Es lo quite François Commeinhes que nos detalhèt lo programa de sa tièra « Sète comme au premier jour » per la cultura occitana. Sa prioritat sembla primièr de manténer las ajudas ja en plaça, puòique nos precisa qu’amb la municipalitat « [sostenon] la jornada occitana e lo cèucle occitan, sens parlar de la granda fèsta dau patrimòni e de las tradicions qu’es « Escales à Sète » « . Aquel eveniment de tria, lo conse i torna sovent per rampelar que s’i fai una plaça « a fòrça manifestacions en occitan », coma per « las fèstas de la Sant Loís ont fòrça grops en occitan pòdon participar ». Au nivèu de l’educacion, François Commeinhes explica que « la calandreta marcha fòrça plan », una escòla que beneficia d’un « loguier plan modeste ». Dins lo servici public, « se lo rectorat es favorable », la creacion de seccions bilinguas seriá, « plan evidentament », « sostenguda » per la comuna.

18en de la tièra d’aligança a esquèrra « Ensemble pour Sète », menada per Véronique Calueba, Clément Calmettes es un occitanista, engajat amb Ox’ivent e ancian president dau Medòc dau Clapàs. Especialista de la pesca, es ensenhaire dins un BTS Maritim e Pesca, vòl integrar la lenga d’òc « au projecte de centre que portam al entorn de la mar ». Aqueu centre se deu sonar « Seta maritima », « seriá un luòc de difusion sul environ maritim, amb un costat scientific e trapariam los mèstiers de la mar, la cultura gastronomica setòria » e l’occitan i prendriá plaça a travèrs « totes los mots dels pescaires de l’estang, de la mar, amb una dimension miegterranenca e los ligams amb las autras lengas romanas ». « E puòi, los noms daus peisses se podrián trabalhar amb los peissoniers dau mercat-cobèrt que podrián afichar en bilingüe ». Cap a l’educacion, Clément Calmettes precisa, « per nautres es important que l’occitan s’aprenga pas sonque dins l’escòla associativa e privada. Avèm l’idèia de bastir un cursus escolari de la mairala fins au licèu, mas depend pas sonque de la vila ». Per contre la tièra « Ensemble pour Sète » vòl desvolopar la preséncia de la lenga d’òc dins « las activitats periescolaras ». Per la politica directament culturala, Clément Calmettes rampèla que los festenals son independents, mas afirma que la comuna sostendrà « la creacion en occitan dins la vila, sustot pels joines ».

Enfin Sébastien Pacull, menaire de la lista « Union des droites et des citoyens », afirma sa volontat de « metre en abans las tradicions de la region e de Sèta, e de las transmetre ». Vòl per aquò pausar de placas en occitan dins « las carrièras principalas » e afortís de son sosten la calandreta de la vila. Sébastien Pacull revindica tanben la preséncia amb el d’un occitanista, Pascal Sordino, qu’es encargat de « trabalhar amb las associacions » per crear de « mini-festenaus » a l’entorn de la cultura occitana. « Un festenau dau libre dins lo mercat-cobèrt, una setmana culinària occitana », d’eveniments que se debanarián sus « tres jorns » e que podrián tanben concernir « lo patrimòni occitan per las barcas, las remas ». Lo cap de tièra vòl tanben integrar las dansas tradicionalas dins lo festenau « Danse avec la mer » que se deu crear, e bastir de setmanas tematicas consacradas a totas « las comunautats que bastiguèron Sèta », amb de setmanas « espanhòla, occitana, italiana… » Enfin, Sébastien Pacull espèra quichar sus la preséncia de la lenga d’òc a l’ofici dau torisme, amb « d’espacis oraris ont los toristas podrián venir aprene l’occitan ».

Quines engatjaments per la cultura d’òc abans lo 2nd torn de las municipalas 2020?

Es una vila orgulhosa de son passat roman e de son patrimòni. Entre ostal carrat, torn manha, las arènas o lo novèl musèu de la romanitat, aquel patrimòni es gaireben unenc en França. Es una vila que se somia sovent espanhòla: es la mai granda plaça taurina en Occitania e las ferias son a l’encòp d’eveniments magers per son comèrci e una referéncia festiva per la joinessa de tota la region. Mas quina plaça alara per la cultura occitana? Es çò que se demandan sovent los militants de la lenga d’òc, que planhon l’ideal latin o ibèr de Nimes, que desconsidèra aquela part de son identitat. Pasmens la prefectura de Gard es una ciutat provençala situida a la frontièra amb lengadòc e fòrça influençada per las Cevènas vesinas e sa populacion parpalhòta (los protestants de Cevènas). E i a mond que se bolegan per faire viure aquela cultura occitana, coma la tele locala TeVeÒc o los sòcis de l’IEO e de la Marpoc. Per l’ensenhament, la situacion es complicada: i aviá doas calandretas, mas ongan fusionèron, que l’una mancava d’escolans. Dins lo servici public, l’ofèrta en òc s’arrestèt tanben au collègi de La Revolucion. Pasmens, cada an la vila aculhís l’Universitat Occitana d’Estiu, eveniment de referéncia pels estudis universitaris a l’entorn d’aquela cultura. En 2016 l’autor nimesenc Matieu Peitavin escriguèt un libre coma una quista de la cultura occitana dins sa vila, amagada mas omnipresenta. Aquò se ditz, « Sus lei piadas de l’absenta ». Tant val dire que los elegits mancaràn pas de trabalh se vòlon valorizar la lenga d’òc.

En 2017, Viure al País s’èra arrestat per una emission complèta a Nimes. Lo temps de vistalhar las arènas e de comprene lor importància dins lo quotidian daus estatjants; lo temps tanben de s’informar suls autors nimesencs de lenga d’òc, nombroses e importants.

La situacion dins la ciutat gardenca es un pauc complicada abans lo 2nd torn de las municipalas, ont demòran en pista 4 tièras. Jean-Paul Fournier, lo conse de drecha, arribèt en tèsta, seguit de plan luònh pel president de la metropòla, Yvan Lachaud, sostengut per La Republica En Marcha. Pasmens lo sénher Lachaud, ancian primier adjunt de Fournier, provoquèt la suspresa a la fin dau mes de mai en fasent aligança amb Daniel Richard que menava la lista d’Euròpa Ecologia amb lo sosten dau PS e de La França Insomesa. Los partits d’esquèrra denoncièron sulpic aquela pacha, « una traïson », e se raliguèron totes a la tièra Nimes Ciutadana. Lo menaire d’aquela tièra es lo comunista Vincent Bouget, que talonava de fòrça pròche Yvan Lachaud. Enfin, aparéis Yoann Gillet, candidat dau Recampament Nacionau, 4en de l’escrutin au mes de març.

Vaquí lo detalh de las resultas dau 1er torn a Nimes, lo 15/03/2020:

• Jean-Paul Fournier (LR) : 34,35%
• Yvan Lachaud (Div. C.) : 15,74%
• Vincent Bouget (Div. G.) : 15,68%
• Yoann Gillet (RN) : 14,34%
• Daniel Richard (Union G.): 12,19%
• David Tebib (Div.) : 5,39%
• Stéphane Gilli : 2,30%

Per la tièra « Choisissons Nîmes » dau conse en plaça dempuèi 2001, Jean-Paul Fournier, es l’elegit a la cultura Daniel-Jean Valade, el tanben en plaça dempuèi 19 ans, que nos respondèt. Un òme que nos ditz en introduccion, « fa 30 ans que vau a l’Universitat Occitana d’Estiu sabètz ». Sus l’educacion, nos afortís que lo sosten a Calandreta se mantendrà, « es tractada coma las escòlas publicas amb locau e personau ». L’escòla se ditz Aimat Serres, dau nom d’un militant e escrivan. D’autres autors nimesencs, Robert Lafont, Jòrgi Gròs, Antòni Bigot, foguèron de figuras importantas de la lenga occitana que se podrián faire conéisser aus estatjants per començar una sensibilizacion culturala. « An ja de carrièras e d’estatuas », nos fai remarcar l’adjunt, que precisa tanben que lo budget anuau de las ajudas a l’IEO e la Marpoc e d’autras associacions, s’elèva « pròche de 25 000 euros ». « E çò que foguèri lo sol de faire es una subvencion « Yakari », puòiqu’avèm fach una edicion especiala de la benda-dessenhada en lenga d’òc. » Per acabar, Daniel-Jean Valade nos infòrma que la comuna lancèt la numerizacion de son fons d’escriches felibrencs, « d’unes son ja en consultacion directa au Carrat d’Art e seràn totes sus Occitanica, la platafòrma dau Cirdoc ».

Per representar Yvan Lachaud, e sa lista « Nîmes en mieux, l’écologie en plus », es Corinne Ponce-Casanova qu’avèm poscut contactar. Anciana adjunta au desvolopament culturau e au teatre Christian-Liger, en metèis temps que lo sénher Valade dirigissiá la cultura, nos conta son estacament a la cultura occitana per la quina vòl « un vertadièr programa cultural, de trabalhar amb las associacions ». Se balha per tòca d’organizar cada an un grand eveniment, sus mantuns jorns e en plena vila, que recampe « tot lo panel culturau, la lenga d’òc es pas sonqu’una literatura, i de cants, de dansas, de teatre ». « Avèm aicí una novèla generacion d’artistas », contunha Corinne Ponce-Casanova, que rampèla qu’aviá programat una pèça quand èra en pòste, « qu’aviá agut un brave succès ». Per son eveniment anuau, l’anciana adjunta voldriá convidar tanben las autras culturas de França, coma los bretons o los bascos. « Ieu soi d’origina còrsa, e soi estacada a ma lenga. Nos cal de tota mena faire conéisser la cultura per aver d’inscriches dins las escòlas. » Sus la plaça de la lenga dins la ciutat, « se pòdon installar de panèus, a veire s’es realisable dins la vila tota ».

A esquèrra, es Christine Garidel que nos balhèt lo programa de la tièra « Nîmes citoyenne à gauche », menada per Vincent Bouget. Per començar, Christine Garidel nos explica qu’es « militanta de la Marpoc » – l’organizator de l’Universitat Occitana d’Estiu. Un eveniment que vei coma « tràs qu’important per la cultura d’òc e pel quin la comunicacion municipala es fòrça paura. » Comunicacion encara e visibilitat per l’occitan, « l’installacion de panèus de senhalizacion en occitan es quicòm de completament envisatjable ». Sus la question de l’educacion, vòl ajudar Calandreta, estima que « l’escòla Jòrgi Gròs a degut barrar tanben en rason de finançament daus locaus ». E dins lo servici public, per favorisar l’occitan, « perqué pas envisatjar de classas bilinguas ». Sustot, la colistièra vòl « perennizar las activitats qu’existisson ja » per l’òc a Nimes. E aprèp espèra integrar aquela lenga « a las institucions culturalas »: programar d’artistas occitans, gràcias a « la poesia, lo teatre », o alara « inclusir los actors de l’occitan » dins lo projecte de Ciutat dau libre que vòl crear sa tièra. E puòi que parlam de libres, pels grands autors nimesencs de lenga d’òc, Christine Garidel pensa qu’una accion se podriá faire, aprèp una soscadissa amb « las associacions, l’IEO, la Marpoc ».

Pel Recampament Nacionau enfin, lo candidat Yoann Gillet, menaire de la tièra « Le courage d’agir », nos respondèt pas que per corric. Vos prepausam de legir aqueu messatge:  » Notre culture doit être valorisée. Il faut bien évidemment puiser à toutes les sources de notre patrimoine aussi bien matériel qu’immatériel dont les figures que vous avez rappelé font partie.
Nous poursuivrons la participation de la ville à l’Université Occitanie d’été, et nous soutiendrons tous ceux qui contribuent à accroître notre culture par son animation et son rayonnement de manière positive.
Une place particulière sera faite aux compagnies et artistes locaux pour mettre en valeur la qualité de la vie culturelle Nîmoise et languedocienne.
La langue d’Oc est un patrimoine culturel et non une injonction administrative. Cette langue peut-être utilisée sur des supports touristiques et culturels. Mettre en valeur l’identité locale, pour peu qu’on le fasse avec intelligence et discernement, c’est bien évidemment se donner des atouts pour rendre agréable et stimulant un séjour à Nîmes, et des arguments pour séduire et fidéliser les touristes dont nous avons besoin. »

 

 

 

Lo cantaire de Peiregòrd defuntèt d’una malautiá a 73 ans.

« Sabi pas s’ai capitat ma vida, mas ai fach çò qu’ai volgut ». La confession facha per Joan-Pau Verdier a la camera de França 3 en 2010 indica ben lo caractèr dau cantaire, defuntat dins la nuòch de dissabte a dimenge. Un òme que presava la libertat e que mancava pas de decision. Logic per quauqu’un que causiguèt Léo Ferré coma modèl. Una autra de sas idòlas, libertària e anarquista tanben, foguèt Brassens. Verdier partajava amb lo Setòri l’amor daus gats; d’animaus que son liures abans tot. « Çò qu’aimi d’eles es l’autonomia, la suáusor, la revòlta. E segur, coma disiá Cocteau, preferissi lo gat au chen, perque i aguèt jamai de gat policièr », declarèt lo cantaire occitan au jornalista Denis Salles, encara en 2010. La rebellion, lo gost de la contèsta se retrapan dins l’òbra e la carrièra de Joan-Pau Verdier. Un òme que causís de cantar en lenga d’òc es de tota mena quauqu’un que faguèt pas la causida pus aisida – emai se lo peiregordin cantèt tostemps tanben en francés. Son arribada dins las aurelhas, amb son primièr disc « Occitània Sempre » en 1973, se faguèt amb los mots de son amic de joinessa Michèu Chapduèlh e un messatge clar:

Auria benleu pogut dins la lenga emperiala
Potonar la darriera e chantar mas amors
E m’aurian celebrat dins la premsa locala
Coma Io grand poeta e mager trobador
De ma jos-prefectura e de sos alentorns.
Collegis curatiers comicis cantonaus
M’aurian fait presidar m’aurian fait presicar
Distribucions daus pretz e sembla-festenaus
Per me monstrar au mond e me glorificar.
Cartas per Parisians, desplejants toristics,
Auria, patesejant donat dins lo tipic
Chantat lo bon vielh temps e la gentor d’antan
A de noveus colons, auria per brilhajons
vendut, paubre colhon, mon eime d’Occitan
Coma politicards, maires e deputats
cresent far per lo mielh venden a gròs talhons
Nòstre païs a d’anonimas societats.
Desemplumat (Chapduèlh-Verdier).

« Lo primièr còp qu’ausiguèri « Desemplumat », èri dins ma cosina e èri urós coma un pinçard, contèt a França Blu Claudi Marti, figura maja de la cançon d’òc en aquel temps. Èra ont nautres eriam pas. […] Dubrissiá un chantièr novèl, elargissiá los asuèlhs. La cançon occitana podiá èsser rock, se podiá maridar amb totes los ritmes de la tèrra, pas res èra enebit. » Marti nos fisèt tanben, pendent lo rodatge d’una emission de Viure al País, que lo collèga de Peiregòrd èra « una de la pus bèlas pèiras que farguèt la nòva cançon occitana ». La diferéncia de Verdier èra dins sa musica e sos adobaments, dins sos mejans tanben. An aquel moment èra lo sol cantaire d’òc en contracte amb una « major », un ostau gròs de produccion, Phillips. De militants l’acusan alara d’èsser un traite que participa au sistèma capitalista e imperialista, un vendut que viu a París. Responsa en musica de Verdier: « Sei una puta ». La rebellion totjorn.

Pasmens, la qualitat de sas melodias, folk e rock, e son originalitat ne faguèron mai tard una referéncia pels artistas de lenga d’òc, coma Moussu T, fondator dau Massilia Sound System. Lo grop marsilhés reagiguèt sus facebook a la mòrt d’aquel que designan coma « una figura maja »: « La musicalitat de son òbra trencava suls artistas occitans de sa generacion. Es per granda part a son exemple que Moussu T s’es engajat dins la musica e doncas n’es per fòrça dins la creacion de Massilia Sound System e de Moussu T e lei Jovents. »
Fins en 1979, Verdier publica au mens un disc per an. Dins las annadas 80 lo ritme ralentís, lo contracte amb Philips s’arrèsta, puòi Joan-Pau torna au país. Fonda un grop, Bigaroc, amb sos amics de Peiraguda e contunha sa carrièra en solo. En 1995, descobrís un autre mèstier, aquel d’animator de radio. Cada dimenge, amb lo Martial Peyrouny puòi lo Nicolas Peuch, es « Meitat chen – meitat pòrc », una emission d’una orada tota en occitan que se contunha uòi encara. E cada setmana s’ausís la cronica dau cantaire, que s’amusa de l’actualitat dau mond que desvira e que sovent l’asima. La dimenjada venenta lo programa rendrà omenatge a son fondator.

Dins las annadas 2000, Verdier se dedica a trabalhar suls autres. Revira Ferré en òc, canta Brassens, totjorn amb sos amics de Peiraguda, e consacra un disc aus trobadors. A la publicacion de « Les rêves gigognes » en 2010, explica qu’aviá enveja de « tornar prene [sa] pèl ». E dins las entrevistas, aquel òme que passèt sa vida a promòure la cultura d’òc fai una precision, a contra-pè, « soi occitan, pas occitanista ». Son darnier disc, « Vint ans aprèp », se publica en 2011 e s’i tròba son darnier succès, « L’eissarpa de fuòc ». Joan-Pau Verdier, que participèt en 69 a la fondacion de la Federacion Anarquista Comunista d’Occitania, i parla d’una granda figura de l’anarquisme, Louise Michel. La rebellion fins au cap.

Presentacion dau disc « Les rêves gigognes » en 2010.

Per acabar, de qué escotar la musica de Joan-Pau Verdier, gràcia au siti de França Blu. E puòi, vaquí una cançon en francès de Joan-Pau Verdier, una lenga que cantèt tostemps. Aquela video es tirada de l’emission « Midi Première » difusida sus TF1 en 1977. Verdier aviá l’astre de cantar dabans son idòla, Léo Ferré.

https://youtu.be/J7yHsTKCUTc

 

Quines engatjaments per l’occitan abans lo 2nd torn de las municipalas?

Dins las darnièras decenias, Rodés es venguda una capitala occitana, una de las vilas ont los promotors d’aquela lenga se recampan. Mai que mai mercés a l’Estivada, lo festenal grand de la cultura occitana, creat en 1995. Un eveniment amb una programacion d’artistas occitans, amb de taulièrs per totas las associacions occitanas, amb de punts de venda pels comèrcis occitans, amb un centre d’acuèlh pels medias occitans, e amb la lenga pertot escricha, fins au jornal quotidian « Centre Presse » que fa cada an una cobèrta tota en òc. L’Estivada es un temps, qualques jorns que balhan l’idèia de çò que seriá una societat ont l’òc auriá una plaça vertadièra. E permet als cantaires e musicians de se produsir sus un empont grandàs, dabans de milierats de personas. Çò qu’es causa rara per aqueles que causiguèron l’occitan coma lenga d’expression. Dempuèi qualquas annadas pasmens, los occitanistas son mens nombrós a l’Estivada, al mens aqueles que son pas avaironeses. En realitat dempuèi 2016 e la represa de l’organizacion en regia directa per part de la comuna de la vila. L’afluéncia demòra fòrta, e los artistas occitans i son totjorn aculhits, emai se la lenga es ela tanben mens presenta.

Per veire çò que sembla l’Estivada, vaquí una emission de Viure al País, au còr de l’edicion de 2018.

Lo festenal es de segur lo primièr element sul quin los candidats a la comuna de la prefectura d’Avairon s’exprimisson. Pasmens d’autres sicuts existisson, la cultura d’òc es presenta tota l’annada a Rodés. La vila abrita una escòla calandreta, mas tanben una classa bilingua en mairala e en primari dins lo servici public. Amai, los corses d’occitan son disponibles al collègi e al licèu. E puèi l’IEO tant coma lo Centre Cultural Occitan de Roergue o l’Associacion Departamentala per la transmission e la valorizacion de l’occitan (ADOC12) an lor sèti al centre de la ciutat, dins l’ostal del patrimòni. Un luòc que servís tanben de botiga e de mediateca. En 2013, una manifestacion de 2000 personas aviá revindicat la fiertat occitana a Rodés. Tot aquel univers de lenga d’òc a de besonh de l’ajuda de la comuna per contunhar sas accions e espèra doncas lo 2nd torn del 28 de junh.

An aquela data, los Rodesencs auràn la causida entre 3 tièras. Aquela del conse en plaça, Christian Teyssedre, sostengut per La Republica En Marcha e arribat bravament en tèsta au 1er torn. En 2nd, se tròba lo divers esquèrra Mathieu Lebrun, seguit del divers drecha Serge Julien. Mas es l’abstencion que foguèt la mai fòrta a Rodés, puèiqu’i aguèt un pauc mens de 36% de votants que se desplacèron.

Vaquí lo detalh de las resultas del 1er torn, lo 15/03/2020:

• Christian Teyssedre (Div. C.): 46,82%
• Mathieu Lebrun (Div. G.): 24, 61%
• Serge Julien (Div. D.): 20,20%
• Jean-Philippe Murat (Div.): 8,37%

 

L’adjunta a la cultura Sarah Vidal, numero 2 de la tièra de Christian Teyssedre (« Notre parti c’est Rodez »), nos detalhèt sos engatjaments per la cultura occitana. Per l’ensenhament, aquela qu’es elegida amb lo conse dempuèi 2008, afirma son sosten a la calandreta de la vila e revindica la creacion de la classa bilingua a l’escòla publica Cambon. « Es un succès, i a fòrça escolans. E sèm plan atentius a la seguida, intervenguèri amb los liceans inscriches en occitan per lor mostrar que la lenga d’òc es viva fòra de l’establiment tanben. » L’adjunta admet que la visibilitat e la valorizacion de l’occitan dins la vila se pòdon melhorar: « Nos cal prene la costuma de tot revirar, n’avèm consciéncia. Se deurà integrar a la refonda del siti internet de la comuna. » Per l’Estivada, Sarah Vidal defend lo passatge en regia directa de la vila. Precisa que se faguèt la causida de dubrir lo festenal « a d’autras culturas » e completa: « Avèm gardat l’esperit. Prepausam de teatre, de conferéncias, de concerts, emai finançam de creacions novelas. » Fàcia a las criticas sus la pèrda d’identitat del festenal, l’elegida respond que l’Estivada es « renforçada » e ne balha per pròva que la comuna versa « 100 000 euros sonque per la paga dels artistas, l’organizacion precedenta ne metiá lo tèrç », e apond que los artistas occitans son los mai nombrós.

A esquèrra, es lo menaire de la tièra « Rodez citoyen » qu’avèm entrevistat. Mathieu Lebrun ataca sulpic sus l’Estivada. « Una de las primièras mesuras que cal, es de li balhar un vam novèl. » Per el, l’eveniment es vengut « un festenal a consomar puslèu qu’un luòc de ligams convivials coma abans ». Critica « la regia directa de la comuna que quitèt tota participacion de las associacions occitanas, lor cal tornamai donar una plaça dins l’organizacion. » Un autre « axe prioritari » del candidat es lo « sosten a la calandreta ». « La transmission es importanta, la cal favorisar tre l’atge pichon, contunha Mathieu Lebrun. Volem ajudar las associacions que fan de corses d’occitan pels adultes, mas tanben dins las escòlas. » Enfin, l’òme d’esquèrra precisa un fum de proposicion per la preséncia de la cultura d’òc dins lo quotidian: « Volèm desvolopar la senhaletica bilingua dins las carrièras e los luòcs publics, metre d’occitan dins los prospectus de l’ofici del torisme e dins la comunicacion oficiala, los jornals de la vila o sul siti internet, que la lenga n’es totalament absenta uèi. » Lo darnier punt avançat concernís los « luòcs culturals », « es important d’augmentar lo nombre de libres, de disques occitan per las mediatècas. » Ajustarèm que sul siti de campanha, un editorial de « Rodez citoyen » es escrich en occitan.

La tièra de drècha se ditz « Rodez ensemble et autrement », son menaire Serge Julien nos declarèt que per l’occitan, comptava s’apuejar « sus las estructuras qu’existisson ja », las associacions o l’escòla calandreta. Son constat es que fòra de l’Estivada, « i a ges d’endrech ont la lenga d’òc nos interpela » a Rodés. Lo candidat vòl « perlongar la preséncia de l’occitan per d’accions coma la senhaletica ». S’ataca tanben a la « comunicacion de la vila » que deu « evoluir, e pas sonque per la lenga occitana ». Prepausa « d’actualisar lo siti internet qu’es despassat » e d’o « completar al nivel de las informacions, amb una part consacrada a la cultura occitana, que deuria difusir las accions de las associacions e dels actors d’aquela cultura ». Eissut d’una familha ont la l’òc se parlava, Serge Julien aimariá que siá « pas pus una lenga de musèu ». Per aquò se ditz prèste a « sostener las iniciativas de las estructuras en plaça ». Enfin, se mòstra plan critic sus l’evolucion de l’Estivada, « de mai en mai showbizz ». « Siá partissem sus d’artistas renomats per aver de mond, mas es un autre festenal, siá nos centram sus la cultura occitana. »

Quines engatjaments per l’occitan abans lo 2nd torn de las municipalas?

Prefectura del departament d’Aude, mas tanben l’un dels sitis mai coneguts de França tota, mercés a sa ciutat medievala, Carcassona es pasmens una vila que vei sa populacion estagnar (una baissa de 1000 estatjants se constata sus las 5 darnieras annadas) e qu’es uèi despassada en talha per sa jos-prefectura, Narbona. Amb doas escòlas Calandreta, una ofèrta fòrta dins lo servici public, una seccion de l’IEO qu’es tanben un editor, la cultura occitana es aicí plan representada. E cada an, per la Carcassoneta, se fai la fèsta en occitan del centre-vila fins a ciutat.

Pasmens, mantuna votzes fan ausir de criticas, coma aquela del cantaire carcassonés Mans de Breish sus facebook, que regreta l’abséncia d’artistas occitans dins la programacion dels « Rescontres Culturals d’Occitania a Carcassona », una seria de concerts que la comuna organiza per remplaçar lo festenal costumièr que lo covid enebiguèt.

3 tièras son encara en pista per ganhar o gardar la comuna. Emai la situacion s’es esclarcida dempuèi lo 1er torn au mes de març. Arribat luènh dabans, lo conse UDF Gérard Larrat – que faguèt un 1er mandat de 2005 a 2009 e que tornèt en plaça en 2014 – a vist son oposicion se recampar. Sa daufina, la socialista Tamara Rivel, s’aliguèt amb lo 4en, Xavier Bigot, que menava una lista d’esquèrra, ciutadana e amb de representents EELV e PCF (e qu’auriá poscut candidatar au 2nd torn, puèique passèt los 10% de las votzes). Lo darnier dançaire convidat au bal del 28 de junh es Edgar Montagné pel Rassemblement National, que trapèt ges de partenari.
Coma dins tota la region, emai dins tot lo país, l’abstencion foguèt fòrça fòrta au 1er torn. Gaireben 60% dels electors se desplacèron pas. Una chifra que deuriá baissar, ara que la crisi sanitària s’apasimèt un pauc.

Vaquí lo detalh de las resultas dau 1er torn lo 15 de març 2020:

• Gérard Larrat (DVD): 32,81%
• Tamara Rivel (PS): 18,25%
• Edgar MONTAGNÉ (RN): 16,52%
• Xavier Bigot (DVG): 11,95%
• Jean-Noël Crouzet (Div): 8,15%
• Marie-Hélène Régnier (LREM): 7,84%
• Christine Pujol (Div): 4,48%

 

Per representar la tièra de l’equipa que sortís (« Pour Carcassonne »), e son menaire Gérard Larrat, es l’actuala adjunta Magali Bardou que nos respondèt. E que volguèt contradire las criticas sus la programacions d’artistas occitans per la comuna: « Avèm agut pendent 3 ans l’espectacle son e lum [Lumina amb lo grop Òc, NDLR] sus l’empont del grand teatre de la ciutat. A la sala del capèl rotge i aguèt d’artistas occitan, e tanben dins l’encastre del festival off pendent l’estiu, sus d’emponts a gratis. Doncas i aguèt una visibilitat culturala. » L’adjunta insitís tanben sus l’ajuda per las doas Calandretas que son albergadas dins de locals de la vila e qu’aguèron accès al teatre municipal e a diferentas salas per lors eveniments: espectacles de fin d’annada o fèsta de Nadal. L’interraccion amb las escòlas es tanben mesa en abans pel desvolopament de la senhaletica bilingua, que se deu far amb l’ajuda daus escolans.

A esquèrra, trobam una figura de l’occitanisme a Carcassona, sus la tièra « Une énergie nouvelle pour Carcassonne » de Tamara Rivel. Alan Roch, en 24ena posicion, representa lo Partit Occitan sus la lista. Son ambicion, puslèu que « metre tres panels per l’eleccion e desaparéisser aprèp pichon a pichon », es de menar una politica transvesala vertadièra. Metre d’occitan « dins totes los domenis », e valorizar « l’identitat occitana » de Carcassona. « Es de planher qu’a ciutat lo mond se poguèsson passejar sens saupre tot l’enjòc cultural e civizacional que i aguèt a l’Edat Mejana ». Alan Roch se vòl pas acontentar de las tematicas costumièras: en mai d’un sostenh a l’ensenhament o de l’ajuda a l’accion culturala, vòl d’occitan per l’economia tanben o per l’accion sociala de la vila.

A l’extrèma-drecha, amb sa tièra Rassemblons Carcassonne, Edgar Montagné vòl « far la promocion » de la cultura occitana, « qu’aperten a tot lo mond ». Dins son programa es escrich que vòl una « mesa en abans de las informacions en lengas occitana e estrangièras » pels toristas. Nos explica que « lo torisme es ligat a nòstra istòria e nòstre patrimòni, podèm pas èsser mai dins la cultura », e afortís voler desvolopar aprèp la senhaletica autra que toristica. Per la question de l’ensenhament dins lo servici public, Edgar Montagné considèra que los escolans devon poder seguir de corses d’occitan, « mas sens obligacion ». Enfin es de notar que lo candidat del RN lancèt sa campanha en novembre passat amb una video que volguèt jos-titolar en occitan, emai se l’ajuda d’un professor seriá estada necessària per corregir lo tèxt.

Quines engatjaments per l’occitan abans lo 2nd torn de las municipalas?

Manifestacion per l’occitan a Montpelhièr en 2015.

Tant per l’activitat culturala, escolara o associativa, lo Clapàs es un pòl important de la cultura occitana. La question es abordada per totes los candidats au 2nd torn de l’eleccion municipala (lo 28 de junh). Amb un cursus complet dins lo servici public e 4 establiments Calandreta (3 escòlas e 1 collègi), l’ofèrta escolara es fòrta. S’i ajusta un departament d’estudis a l’universitat Paul-Valéry, ont se pòdon passar licéncia, master e doctorat. E puòi a Montpelhièr se pòt escotar una ràdio associativa (Ràdio Lenga d’Òc); anar veire la companhiá de teatre la Rampe e d’artistas nombrós en musica o literatura; integrar lo cercle occitan e vistalhar lo musèu Fogau; o encara seguir una formacion professionala en lenga, que s’es mesa en plaça amb Passe Langues… tant val dire que la vida de la lenga d’òc concernís de mond.
Totes los candidats de la municipala reçaupèron un corrièr abans lo primièr torn, d’un collectiu d’associacions occitanas de la vila, que lor fasiá part de proposicion per que la cultura nòstra contunhe de se desvolopar au Clapàs. A partir de las responsas fachas e d’una entrevista amb l’adjunt actuau en carga de l’occitan, qu’es tornamai sus la tièra de la municipalitat sortenta, vos prepausam de descobrir los engatjaments daus candidats encara en pista.

Vaquí las resultas dau primièr torn (en gras los qualificats), que vegèt lo conse, Philippe Saurel, arribar en tèsta :

• Philippe SAUREL (DVG) = 19,11%
• Michaël DELAFOSSE (PS-PCF) = 16,66%
• Mohed ALTRAD (DIV) = 13,30%
• Rémi GAILLARD (DIV) = 9,58%
• Alenka DOULAIN (LFI) = 9,25%
• Coralie MANTION (EELV) = 7,42%
• Clothilde OLLIER (DIV ECO-GEN) = 7,25%
• Patrick VIGNAL (LREM) = 6,10%
• Olaf ROKVAM (RN) = 4,78%
• Alex LARUE (LR-UDI) = 3,83%
• Jean-Louis ROUMEGAS (DIV ECO) = 1,61%
• Kamy NAZARIAN (UPR) = 0,52%
• Maurice CHAYNES (LO) = 0,41%
• Sylvie TROUSSELIER (EXG) = 0,12%

Pel 2nd torn, Michaël Delafosse faguèt una aligança amb l’ecologista Coralie Mantion. Mai estonant, Mohed Altrad reculhiguèt sus sa tièra un representant de Rémi Gaillard en mai d’Alenka Doulain e de Clothilde Ollier, acompanhadas d’un vintenat de lors militants. Sustot lo miliardari anoncièt que pron lèu daissariá sa plaça de conse a Alenka Doulain e qu’el se gardariá la presidéncia de la metropòla (sens precisir de data per aquela succession).

 

Per çò que concernís Philippe Saurel, qu’aviá pas respondut au corrièr dau collectiu d’associacions, avèm doncas entrevistat Guy Barral, membre dau consèlh municipau e 31enc de la tièra « Montpellier la citoyenne ». Lo sénher Barral defend primièr lo bilanç dau darnier mandat: « Totas las subvencions per l’occitan foguèron sanctuarizadas. Quand las subvencions baissèran de 5% en debuta de mandat, aquò toquèt pas l’òc. Cò que volèm ara es faire la mesa en rota de çò qu’avèm installat pendent 6 ans. Mancavan d’enòrmas infraestructuras per l’occitan. Avèm bastit per 5M d’euros una Calandreta [aquela dau Chivalet NDLR], avèm sauvat lo teatre La Vista, qu’a vocacion a reçaupre d’espectacles occitans. E puòi, emai s’avèm pas la competéncia libre, ajudam las revistas. Avèm comandat a la revista « Oc » un numero especial Montpelhièr. »
Per l’installacion de novèlas classas bilinguas, d’una novèla Calandreta o la creacion d’un « pòl occitan » que desiran d’unas associacions, l’elegit precisa que la comuna los deu pas « crear mas los acompanhar ». « Pels corses dau servici public, las discutidas son complicadas amb lo rectorat. […] Volèm dubrir un segond cursus a l’escòla, mas es au consèlh d’escòla d’o votar. » Per la visibilitat de la lenga, Guy Barral vòl contunhar l’installacion de la senhaletica e afortís que las anóncias se faràn en òc dins la futura linha 5 dau tram. Enfin, nos precisèt qu’auriá pas pus l’estatut « d’adjunt » a la comuna, a sa demanda, mas que seriá totjorn en carga de la « delegacion occitana »; « aquò cambiarà pas rès » rassegura Barral.

 

Michaël Delafosse, ancian adjunt encargat de la cultura dau temps d’Hélène Mandroux, faguèt un corrièr per las associacions occitanas, que vos prepausam de descobrir en integralitat. De notar tanben que l’aligança pactada amb Euròpa Ecologia pel 2nd torn faguèt dintrar dins sa tièra – e en posicion eligibla – un occitanista, Bruno Paternot. Aquela candidatura en comun se sona ara, « Montpellier unie ».

 

Enfin, vaquí tanben la responsa que faguèt Mohed Altrad a las associacions occitanistas. Sa lista pel segond torn, qu’es un cas rare d’aligança de 4 candidaturas diferentas, se sona ara « Coeur, Ecologie, Démocratie ».

La défense de la culture et de la langue Occitane relève de la valorisation de l’identité Montpelliéraine par son histoire, son patrimoine, ses traditions populaires séculaires. Dans une vision moderne et progressiste, c’est aussi une culture et un patrimoine à partager de façon active et inventive auprès de nos concitoyens.

Ma volonté de créer un Centre de l’Histoire de Montpellier se nourrira du patrimoine Occitan et de toutes les cultures qui l’ont traversées pour redonner fierté aux Montpelliérains.

Je garantirai la mise en œuvre des projets de valorisation de la culture et de la langueOccitane.

Ce programme tiendra compte des enjeux d’éducation de l’Occitan en activité périscolaire, de visibilité sociale, de mise en valeur de son patrimoine, de son activité culturelle et promotionnelle.

Un programme d’action pluriannuel sera établi dès la première année en concertation avec les services de la Région, de l’État et les associations de promotion de la culture et de la langue Occitane. L’Office public de la langue Occitane comme le CIRDOC seront mobilisés en tant qu’opérateurs fonctionnels.

Attentif au développement de Montpellier par le tourisme, la culture Occitane sera intégrée aux propositions artistiques, patrimoniales, comme des métiers et savoir-faire culinaires.

Mon souhait d’affirmer le rôle de Montpellier en tant qu’interlocuteur culturel et artistique des pays du Bassin méditerranéen sera également une opportunité pour renforcer l’expression Occitane à Montpellier ainsi qu’auprès de nos partenaires.

Souhaitant vous avoir assuré de mon engagement et de mon intérêt pour la défense et la valorisation de la culture Occitane,

Je vous invite à faire état de ces dispositions auprès de vos membres et des populations Montpelliéraines attentives à ce sujet.