Dimenge 17 de febrièr a Tolosa, èran entre 3000 e 5000 per carrièras, segon los organizators, per protestar contra la reforma dau licèu e la supression dau budgèt especific per l’occitan.
Lo moment èra important. La primièra mobilizacion larga dau moviment de defensa de l’ensenhament occitan, anonciada dempuèi 15 jorns, èra un rendètz-vos per balhar una dinamica a la contestacion. Aprèp de recampaments davant lo rectorat de Tolosa, de conferéncias de premsa o una recepcion au ministèri, caliá marcar lo còp pel passa-carrièra. La reforma dau bachelierat volguda per Jean-Michel Blanquer, ministre de l’Educacion Nacionala, va aflaquir totes los corses d’opcions tre la dintrada de 2019. Emai, a tèrme long, sa tòca es de las suprimir. E precisament, es en opcion qu’es inscricha la granda majoritat daus liceans que fa d’occitan. Lo dangièr es doncas grand dins totas las acadèmias occitanas. Se la manifestacion s’organizèt dins lo centre de la ciutat mondina, es qu’aicí, en mai, la rectritz anoncièt fa 3 setmanas la supression daus mejans especifics que servissián a finançar las classas de lenga d’òc au licèu e au collègi. Una decision presa sens obligacion, puòique lo rector de Bordèu el mantenguèt aquel budgèt especific. Çò que confirma Clamenç Masseillou, co-president dau Collectiu Regionau per l’Ensenhament de l’Occitan (CREO) d’Aquitània, present a la manifestacion :
Una reforma que menaça l’ensenhament de l’occitan dins son ensemble atal coma l’explica Claudina Paul, professora dins un collègi de Gard :
Lo cortègi se botèt en marcha aprèp doas oras dau tantòst en direccion de la plaça Sant Jòrdi, amb mai de 3000 personas. Una chifra puslèu bona puòique l’organizacion se faguèt pas qu’en 15 jorns. Sustot, professors, regents o militants, los manifestants venguèron d’Occitania tota: de Bearn, de la Val d’Aran, de Losèra o de Niça coma Jeremia Marçais.
Sus las plancardas, en mai de l’ensenhament en òc, se reclamava la defensa de la « diversitat culturala » coma de la diversitat biologica. Un eslogan denonciava el la situacion monolingüa de França: « Une langue unique = une langue inique ». E puèi, al sosten daus CREO e de la Felco (la federacion que recampa totes los CREO), èran presents totes los organismes occitanistas: l’IEO, lo Congrès, lo Poc, Convergéncia occitana o encara Calandreta. « La lucha es comuna » expliquèt lo director dau centre de formacion de las escòlas immersivas, Patrici Baccou.
Al davant de la manifestacion, un bon nombre d’elegits venguèron tanben prostestar, coma Jean-Luc Moudenc lo conse de Tolosa.
S’i vegèt notadament de representants de la region Occitania Pirenèus-Mediterranèa, dau departament de Garona-Nauta o encara lo vice-president de l’Ofici Public de la Lenga Occitana, Patric Roux.
Un passa-carrièra greu mas festiu
Se la situacion es seriosa, la manifestacion foguèt festiva amb de musicians e de dansaires.
Un moment important ont s’ausiguèt, plan segur, lo Se Canta.
Lo passa-carrièra acabèt per tornar a la plaça dau Capitòli, pels discorses. En mai de la reforma dau licèu o dau budgèt dins l’acadèmia de Tolosa, se reclamèt « una lèi per las lengas de França ». Una reivindicacion ja anciana mas totjorn essenciala. Dins los manifestants, mantuna voses portavan una autra demanda: ara que los Occitans son tornamai units, que lèu s’organize una autra mobilizacion. Vist l’urgéncia de la situacion, serà segurament una necessitat.
A la fin de la manifestacion al Capitòli, los artistas Alidé Sans e Mans de Breish pujèron sus l’empont per de tròçes de musica improvisats.
Ja mal en punt, l’ensenhament de l’occitan au segondari es ara « menaçat de desaparicion » dins l’Educacion Nacionala segon los professors. Reforma dau bac, supression de mejans, los dangièrs son multiples.
Aqueste dimècres 7 de febrièr, au matin, lo messatge que se vòl faire passar es clar: l’union de totes per la defensa de la lenga d’òc au segondari dins lo servici public. Per la conferéncia de premsa, organizada a l’Ostal d’Occitania de Tolosa, son 6 a l’entorn de la taula que representan la Felco, lo CREO de Tolosa, lo Congrès Permanent de la Lenga Occitana, l’Universitat Joan-Jaurés, la region Occitania-Pirenèus-Mediterannèa, l’Ofici Public de la Lenga Occitana e lo despartament de Garona-Nauta. Dins l’assisténcia, de membres de Calandreta, de l’IEO e de Bastir Gèrs que sostenon la lucha daus professors. Brèu, es coma dins la cançon: son venguts, son totes aquí perque i a perilh de mòrt. Menaçat per la reforma dau bachelierat, atacat sus l’antena de France Bleu pel quite rector en Provença (lo 25 de genièr passat), l’ensenhament de l’occitan au collègi e au licèu es mes en dangièr tanben dins l’acadèmia de Tolosa (aquela que compta lo pus d’escolans) per l’anóncia brutala de la supression de son budgèt especific.
Aquò fa fòrça en gaire de temps. « Aquel mesprètz es insuportable, s’enèrva a la tribuna Gilabert Mercadier, president dau Congrès. E las decisions dau ministre Blanquer s’opausan a las declaracions dau president de la Republica. En junh de 2018, Emmanuel Macron afirmèt que l’ensenhament de las lengas regionalas seriá perennizat ». Se sap que dins las darrièras annadas, l’ensenhament de l’occitan recuolèt al licèu. Una donada qu’entraïnèt una demesida tanben daus inscriches dins las filièras universitàrias. Aquel efièch dominò es tanben un dangièr al terme long. Quand mancan los estudiants, mancan los novèus professors a la fin daus estudis. E sens professors, son los cursus qu’existiràn encara, de la mairala fins a la facultat, que seràn menaçats, emai las Calandretas. Dins la ciutat mondina e dins totes los despartaments de Miègjorn-Pirenèus, los ensenhaires vivon coma un còp la supression dau budgèt especific, anonciada per suspresa i a un detzenat de jorns. Aquel fons servissiá a finançar las classas d’òc dins los establiments. Ara es versat dins un budgèt comun a totas las matèrias e seràn los caps d’establiments que decidiràn çò que vòlon ben manténer coma classa. L’occitan se trapa doncas en concurréncia amb l’anglés, l’espanhòu, las matematicas o la fisica. « Amb de dotacions totjorn demesidas, los caps d’establiment deuràn faire de causidas, preven Gilabert Mercadier. E se cal doblar un cors de mat’ perque i a fòrça inscriches, li caldrà sacrificar quauqu’un. » Vici-president de l’OPLO, Patric Roux, assetat a son costat, espèta: « Auriái jamai cregut i a dos ans, quand signèremla convencion pel desvolopament de l’ensenhament amb l’Estat, que nos trobariam dins aquela situacion en 2019! La decision de la rectritz es en contradiccion complèta amb aquela convencion! » Elegit au conselh regionau d’Occitania Pirenèus-Mediterranèa, Patric Roux afirma tanben lo sosten de la presidenta de la collectivitat, Carole Delga, que faguèt un comunicat per demandar l’aplicacion dau tèxte qu’ela signèt amb l’anciana ministra. Mai largament, demanda au govèrn de « reveire son projècte de reduccion » daus corses per las « lengas regionalas ». Dins sas comunicacions, lo rectorat insistís el sul finançament mantengut pels sitis bilingües (un mòde d’ensenhament largament minoritari). Pasmens sa decision suspren, puòi que a Bordèu, au contrari, los mejans dedicats son mantenguts. Dins lo demai d’Occitania, malurosament, i a un brieu qu’aquela mena de finançament existís pas pus. Per eles, es ara la reforma dau bachelierat, que los bota en perilh tre la dintrada venenta.
Aquò fa mantun meses que los professors ensajan d’avisar qu’aquel « novèu bac » que se prepara risca de faire desaparéisser la majoritat daus corses d’occitan dins los licèus de totas las acadèmias. Volguda pel ministre de l’Educacion Nacionala, Jean-Michel Blanquer, aquela revolucion de l’ensenhament au licèu prevei la fin de las serias (L, S, ES) au benefici d’un ensenhament generau. Tre la dintrada de 2019, los escolans de primièra auràn 7 matèrias comunas a totes e 3 especialitats de causir (causida que se farà entre las 12 especialitats previstas). Puòi s’apondràn las opcions (una en primièra e doas en terminala) que son totjorn aquí mas amb un coeficient baissat au minimum, a 1.
E l’occitan dins tot aquò ? Se poirà aprene coma segonda lenga viva (LVB) dins las matèrias comunas, coma lenga d’especialitat o en opcion. E dempuèi totjorn, los corses d’occitan au licèu son mai que mai de corses d’opcion. « Mas fins ara, pel licean inscrich en opcion l’occitan representa 6% de sa nòta finala dau bac, explica Nicolau Rei-Bethveder, president dau CREO de Tolosa. Amb aquel novèu bachelierat, los meteisses corses d’opcion valdràn pas pus qu’1%. Quin interés de faire d’occitan dins aquelas condicions ? La tòca dau ministre de tota mena es d’eliminar las opcions ». Au licèu Joseph Saverne de l’Isla-de-Baish, ont trabalha Nicolau Rei-Bethveder, demoraràn pas que doas opcions a la dintrada. Ensenhada aicí dempuèi mai de cinquanta ans, la lenga d’òc deu desaparéisser.
Professor dins Tarn-e-Garona, Emmanuel Isopet detalhèt au micrò la situacion per cada acadèmia occitana, amb una precision immediata, « podèm pas dire precisament lo nombre d’enfants qu’an de corses d’occitan dins lo servici public, perque o sabèm pas, las chifras nos son pas comunicadas« . Es doncas a partir d’un trabalh de collectatge realizat pels ensenhaires que se basan las donadas. Dins l’acadèmia d’Ais-Marsilha, 2400 escolans son inscriches au collègi e au licèu, mas se parla ja de supression de l’ensenhament en opcion per 5 establiments. Dins la vila d’Aurenja, ont existís un cursus complet de l’escòla fins au bac, lo licèu de l’Arc deuriá baissar sa dotacion orària au professor, Matieu Peitavin. « Anam bricolejar quicòm coma 1 ora 30 de corses per setmana en segonda e en primièra. Atau, las terminalas contunharàn d’aver 3 oras cada setmana per preparar l’examen« . Un pauc pus luènh, a Niça, lo nissard s’apren sonque dins 8 licèus. La projeccion per la dintrada, amb l’aplicacion de la reforma Blanquer, es rufa: ne demorariá pas mai que 4. En Auvèrnha, en Lemosin e dins lo rectorat de Grenòble, la lenga d’òc es gaireben absenta. Dins l’acadèmia de Bordèu per contra 2000 pichons son en percors blingüe a l’escòla, e 3000 collegians fan d’occitan. Mas la perspectiva per la dintrada es pas que de 200 liceans. En Lengadòc-Rosselhon, gaire de chifras conegudas, mas un fach: demòra un trentenat d’ensenhaires qualificats, contra 56 a la debuta dau millenari. Enfin dins l’acadèmia de Tolosa, entre 12000 e 13000 collegians e liceans e dempuèi dos ans, una baissa dau nombre d’establiments que prepausan aqueles corses. « Aicí aviam una politica de desvolopament, sèm passats a una politica de despolhament, s’indigna tornamai Gilabert Mercadier. E vesèm que de’n pertot s’aplica un nivelament daus mejans pel bas. » Per illustrar lo prepaus, la Felco publiquèt sus son siti Internet un constat general ont se desvolopan mai las chifras aicí citadas.
Dijòus 8 de febrièr una delegacion foguèt recebuda au ministèri de l’Educacion nacionala per portar las reivindicacions de totas las lengas minorizadas de França. Perque la crenta es partejada, notadament en Corsega e en Bretanha, ont s’organizèron de conferéncias de premsa en coordinacion amb aquela de Tolosa. Los representants occitans expausan lor colèra aprèp aquel entreten dins un comunicat, e anóncian voler ara ne referir au primièr ministre. Pasmens, dins tot aquò, bravament de sosten se faguèt tanben veire: per part d’unas collectivitats, coma Garona-Nauta, daus sindicats (que denóncian totes la supression dau budgèt especific pel rectorat de Tolosa), un collectiu de personalitats deu signar un tèxte que serà publicat dins quauques temps. Un primièr recampament aquesta setmana se tendrà dimècres a 14 oras dabans lo rectorat e sustot una manifestacion es organizada a la lèsta pel dimenge 17 de febrièr. A l’Ostal d’Occitania, fàcia au « mesprètz » d’un ministre que « favorisa las lengas mòrtas e que nos ajudarà benlèu un còp que serem mòrts nautres tanben », la colèra s’es exprimida collectivament. Fa un moment qu’aquela union se vesiá pas dins l’occitanisme. Serà pas de tròp.
Ce dimanche votre magazine occitan Viure al País, vous sera présenté par Géraud Delbès.
Dans cette émission nous vous invitons à découvrir les vignes de St Georges d’Orques (34). Vous verrez aussi un sujet musical consacré à la symphonie gasconne de Nadau et un nouvel épisode de la série Fòto d’Òc avec Virginie Lago enseignante en Oc.
Pour voir le contenu plus en détail rendez-vous sur la page web du magazine : ICI
Lo Mot : Lo Pastis Coproduction Piget/France Télévisions
LO MOTest une série de vingt épisodes de 2 minutes dans lesquels des mots ou expressions occitanes sont expliqués par des enfants. Cette fois-ci, l’équipe de Pigets’est rendue dans le Gers, à l’école Paul Bert de l’Isle-Jourdain. Les enfants de l’Isla-de-Baish nous expliquent ce qu’est que « Lo Pastis »… C’est un mot qui vient de l’occitan et qui signifie : pétrir, mélanger. Mais c’est quoi « un pastis »: un alcool aussi connu sous le nom de pastaga, du pâté, un terme utilisé en sport, une tâche ou encore un gâteau gascon…
Viure al Paìs dimanche 20 janvier 2019 à 10h 55 sur France 3 Occitanie Emission rediffusée le vendredi 25 janvier à 9h 30
Une émission présentée par Marius Blénet
Le magazine occitan sera cette semaine encore dans le Gers, mais aussi dans le Tarn-et-Garonne et vous propose de découvrir un territoire à cheval entre ces deux départements : la Lomagne.
En voici un extrait :
Plus de détails sur le contenu de ce programme :ICI
Toute l’équipe de Viure al Paìs vous souhaite des bonnes fêtes !
Durant les trois prochains dimanches nous vous proposons de revoir 3 de nos émissions.
Ce dimanche 23 décembre, à 10h 55, votre magazine Viure al País sera en Aubrac.
Le magazine occitan vous propose une balade en Aubrac en compagnie d’un invité de prestige. André Valadier, le président du tout nouveau PNR, nous accompagne tout au long de cette première émission consacrée à l’Aubrac. André, ancien maire du village de La Terisse, ancien conseiller régional, fondateur de la coopérative laitière de l’Aubrac et ancien président de l’Institut National des Appellations d’Origine, est très impliqué dans la promotion de son pays et de ses produits.
Pour cet épisode de notre série sur les artisans d’Occitanie, Sirine Tijani et l’équipe du JT Occitan se sont rendus à Baillargues dans l’Hérault pour y rencontrer un santonnier. Romain Deleuze est fabricant de santons, vous savez ces petits personnages mis en scène dans les crèches de Noël.
C’est à l‘Isle Jourdain (32) que le Fòto d’Òc est allé se poser pour photographier Vincent Rivière. Figure emblématique, il a soutenu sa thèse de doctorat sur la langue et les noms de lieux de sa ville. Vincent est aussi le « père » occitan de Titeuf !
Il nous fait partager son amour pour cette langue et demeure cependant extrêmement ouvert à la diversité. Le Festival Escota e Minja qu’il organise depuis 15 ans à l’Isle Jourdain en est la preuve, tout le monde s’y croise. Chargé de mission au Congrès permanent de la langue occitane, il la pratique au quotidien et est heureux de voir qu’elle est parlée plus que ce qu’on ne le croit.
FÒTO D’ÒC : Vincent Rivière De Myriam François et Laurence Boffet
