Ja mal en punt, l’ensenhament de l’occitan au segondari es ara « menaçat de desaparicion » dins l’Educacion Nacionala segon los professors. Reforma dau bac, supression de mejans, los dangièrs son multiples.
Aqueste dimècres 7 de febrièr, au matin, lo messatge que se vòl faire passar es clar: l’union de totes per la defensa de la lenga d’òc au segondari dins lo servici public. Per la conferéncia de premsa, organizada a l’Ostal d’Occitania de Tolosa, son 6 a l’entorn de la taula que representan la Felco, lo CREO de Tolosa, lo Congrès Permanent de la Lenga Occitana, l’Universitat Joan-Jaurés, la region Occitania-Pirenèus-Mediterannèa, l’Ofici Public de la Lenga Occitana e lo despartament de Garona-Nauta. Dins l’assisténcia, de membres de Calandreta, de l’IEO e de Bastir Gèrs que sostenon la lucha daus professors. Brèu, es coma dins la cançon: son venguts, son totes aquí perque i a perilh de mòrt. Menaçat per la reforma dau bachelierat, atacat sus l’antena de France Bleu pel quite rector en Provença (lo 25 de genièr passat), l’ensenhament de l’occitan au collègi e au licèu es mes en dangièr tanben dins l’acadèmia de Tolosa (aquela que compta lo pus d’escolans) per l’anóncia brutala de la supression de son budgèt especific.
Aquò fa fòrça en gaire de temps. « Aquel mesprètz es insuportable, s’enèrva a la tribuna Gilabert Mercadier, president dau Congrès. E las decisions dau ministre Blanquer s’opausan a las declaracions dau president de la Republica. En junh de 2018, Emmanuel Macron afirmèt que l’ensenhament de las lengas regionalas seriá perennizat ». Se sap que dins las darrièras annadas, l’ensenhament de l’occitan recuolèt al licèu. Una donada qu’entraïnèt una demesida tanben daus inscriches dins las filièras universitàrias. Aquel efièch dominò es tanben un dangièr al terme long. Quand mancan los estudiants, mancan los novèus professors a la fin daus estudis. E sens professors, son los cursus qu’existiràn encara, de la mairala fins a la facultat, que seràn menaçats, emai las Calandretas. Dins la ciutat mondina e dins totes los despartaments de Miègjorn-Pirenèus, los ensenhaires vivon coma un còp la supression dau budgèt especific, anonciada per suspresa i a un detzenat de jorns. Aquel fons servissiá a finançar las classas d’òc dins los establiments. Ara es versat dins un budgèt comun a totas las matèrias e seràn los caps d’establiments que decidiràn çò que vòlon ben manténer coma classa. L’occitan se trapa doncas en concurréncia amb l’anglés, l’espanhòu, las matematicas o la fisica. « Amb de dotacions totjorn demesidas, los caps d’establiment deuràn faire de causidas, preven Gilabert Mercadier. E se cal doblar un cors de mat’ perque i a fòrça inscriches, li caldrà sacrificar quauqu’un. » Vici-president de l’OPLO, Patric Roux, assetat a son costat, espèta: « Auriái jamai cregut i a dos ans, quand signèrem la convencion pel desvolopament de l’ensenhament amb l’Estat, que nos trobariam dins aquela situacion en 2019! La decision de la rectritz es en contradiccion complèta amb aquela convencion! » Elegit au conselh regionau d’Occitania Pirenèus-Mediterranèa, Patric Roux afirma tanben lo sosten de la presidenta de la collectivitat, Carole Delga, que faguèt un comunicat per demandar l’aplicacion dau tèxte qu’ela signèt amb l’anciana ministra. Mai largament, demanda au govèrn de « reveire son projècte de reduccion » daus corses per las « lengas regionalas ». Dins sas comunicacions, lo rectorat insistís el sul finançament mantengut pels sitis bilingües (un mòde d’ensenhament largament minoritari). Pasmens sa decision suspren, puòi que a Bordèu, au contrari, los mejans dedicats son mantenguts. Dins lo demai d’Occitania, malurosament, i a un brieu qu’aquela mena de finançament existís pas pus. Per eles, es ara la reforma dau bachelierat, que los bota en perilh tre la dintrada venenta.
Aquò fa mantun meses que los professors ensajan d’avisar qu’aquel « novèu bac » que se prepara risca de faire desaparéisser la majoritat daus corses d’occitan dins los licèus de totas las acadèmias. Volguda pel ministre de l’Educacion Nacionala, Jean-Michel Blanquer, aquela revolucion de l’ensenhament au licèu prevei la fin de las serias (L, S, ES) au benefici d’un ensenhament generau. Tre la dintrada de 2019, los escolans de primièra auràn 7 matèrias comunas a totes e 3 especialitats de causir (causida que se farà entre las 12 especialitats previstas). Puòi s’apondràn las opcions (una en primièra e doas en terminala) que son totjorn aquí mas amb un coeficient baissat au minimum, a 1.
E l’occitan dins tot aquò ? Se poirà aprene coma segonda lenga viva (LVB) dins las matèrias comunas, coma lenga d’especialitat o en opcion. E dempuèi totjorn, los corses d’occitan au licèu son mai que mai de corses d’opcion. « Mas fins ara, pel licean inscrich en opcion l’occitan representa 6% de sa nòta finala dau bac, explica Nicolau Rei-Bethveder, president dau CREO de Tolosa. Amb aquel novèu bachelierat, los meteisses corses d’opcion valdràn pas pus qu’1%. Quin interés de faire d’occitan dins aquelas condicions ? La tòca dau ministre de tota mena es d’eliminar las opcions ». Au licèu Joseph Saverne de l’Isla-de-Baish, ont trabalha Nicolau Rei-Bethveder, demoraràn pas que doas opcions a la dintrada. Ensenhada aicí dempuèi mai de cinquanta ans, la lenga d’òc deu desaparéisser.
Professor dins Tarn-e-Garona, Emmanuel Isopet detalhèt au micrò la situacion per cada acadèmia occitana, amb una precision immediata, « podèm pas dire precisament lo nombre d’enfants qu’an de corses d’occitan dins lo servici public, perque o sabèm pas, las chifras nos son pas comunicadas« . Es doncas a partir d’un trabalh de collectatge realizat pels ensenhaires que se basan las donadas. Dins l’acadèmia d’Ais-Marsilha, 2400 escolans son inscriches au collègi e au licèu, mas se parla ja de supression de l’ensenhament en opcion per 5 establiments. Dins la vila d’Aurenja, ont existís un cursus complet de l’escòla fins au bac, lo licèu de l’Arc deuriá baissar sa dotacion orària au professor, Matieu Peitavin. « Anam bricolejar quicòm coma 1 ora 30 de corses per setmana en segonda e en primièra. Atau, las terminalas contunharàn d’aver 3 oras cada setmana per preparar l’examen« . Un pauc pus luènh, a Niça, lo nissard s’apren sonque dins 8 licèus. La projeccion per la dintrada, amb l’aplicacion de la reforma Blanquer, es rufa: ne demorariá pas mai que 4. En Auvèrnha, en Lemosin e dins lo rectorat de Grenòble, la lenga d’òc es gaireben absenta. Dins l’acadèmia de Bordèu per contra 2000 pichons son en percors blingüe a l’escòla, e 3000 collegians fan d’occitan. Mas la perspectiva per la dintrada es pas que de 200 liceans. En Lengadòc-Rosselhon, gaire de chifras conegudas, mas un fach: demòra un trentenat d’ensenhaires qualificats, contra 56 a la debuta dau millenari. Enfin dins l’acadèmia de Tolosa, entre 12000 e 13000 collegians e liceans e dempuèi dos ans, una baissa dau nombre d’establiments que prepausan aqueles corses. « Aicí aviam una politica de desvolopament, sèm passats a una politica de despolhament, s’indigna tornamai Gilabert Mercadier. E vesèm que de’n pertot s’aplica un nivelament daus mejans pel bas. » Per illustrar lo prepaus, la Felco publiquèt sus son siti Internet un constat general ont se desvolopan mai las chifras aicí citadas.
Dijòus 8 de febrièr una delegacion foguèt recebuda au ministèri de l’Educacion nacionala per portar las reivindicacions de totas las lengas minorizadas de França. Perque la crenta es partejada, notadament en Corsega e en Bretanha, ont s’organizèron de conferéncias de premsa en coordinacion amb aquela de Tolosa. Los representants occitans expausan lor colèra aprèp aquel entreten dins un comunicat, e anóncian voler ara ne referir au primièr ministre. Pasmens, dins tot aquò, bravament de sosten se faguèt tanben veire: per part d’unas collectivitats, coma Garona-Nauta, daus sindicats (que denóncian totes la supression dau budgèt especific pel rectorat de Tolosa), un collectiu de personalitats deu signar un tèxte que serà publicat dins quauques temps. Un primièr recampament aquesta setmana se tendrà dimècres a 14 oras dabans lo rectorat e sustot una manifestacion es organizada a la lèsta pel dimenge 17 de febrièr. A l’Ostal d’Occitania, fàcia au « mesprètz » d’un ministre que « favorisa las lengas mòrtas e que nos ajudarà benlèu un còp que serem mòrts nautres tanben », la colèra s’es exprimida collectivament. Fa un moment qu’aquela union se vesiá pas dins l’occitanisme. Serà pas de tròp.
Marius Blénet
