30 Avr

Joan-Claudi Pertuzé, dessinator occitan de tria, es mòrt

Desaparegut dimenge, aviá mes en imatges contes, legendas e vocabulari occitan.

Joan-Claudi Pertuzé, fòto eissida dau siti de l’artista

Èra un gascon amorós de son país e de sas istòrias. Un artista que collaborèt amb fòrça revistas e editors de banda dessenhada (notadament lo mitic « Métal Hurlant » e sa version americana « Heavy Metal »). E pels amators de la cultura occitana lo trabalh de Joan-Claudi Pertuzé èra gaireben inevitable. Coma s’adreiçava a totes los atges, se podiá descobrir pichon amb los contes: Joan de l’Ors, Pirena, Dòna Carcas, Bòs de Benac… Mai tard los grands libres e las bandas dessenhadas pus longas nos ocuparàn, en francés o en occitan: La vida de Sant Afrodisi de Besièrs, « La filha del Capitol » o una òbra que dessenhèt en mens de 24 oras, a la cima dau Vinhamala (que despassa los 3200 mètres), « Le jour du Vignemale » . E puòi, desoblidam pas los lexics illustrats, » A bisto de Nas », « La Bise et l’Autan » o lo guida daus pichons noms occitans, que servisson aus aprenents coma aus locutors que vòlon enriquir lor vocabulari. Coma arriba pels dessinators, se reconeissiá a còps son trach sens conéisser lo nom de l’autor. Fòrça ligat a l’ostau d’edicion Loubatières, i publiquèt tota una bibliografia que fa referéncia. E qu’inspira tanben d’autres artistas, que veson Pertuzé coma un mèstre. « Per ieu, i aviá el e Padena, explica Florant Mercadier. Me servís coma professor per mos corses, coma contaire per mos espectacles e coma musician en adaptant d’unas de sas istòrias. L’aviái vist pichon e aguèri un còp una conversacion « d’adult » amb el. Era vengut vèire un espectacle de contes que fasiái e aviá reconegut son influéncia dins mon trabalh. Çò que m’interèssa mai son sos contes qu’an un ambient sorne e poetic. E sos libres « Les chants de Pyrène » demòran per ieu una referéncia maja. » Malaut dempuòi longtemps, Joan-Claudi Pertuzé defuntèt a l’atge de 70 ans a Valença dins Droma.

En 1977, a l’escasença dau 150ari de la naissença de Joan-Francés Bladé, grand collectaire de las tradicions oralas nascut coma Pertuzé a Leitora, lo dessinator publiquèt una version dessenhada d’una òbra maja de l’autor, los Contes de Gasconha. Vos prepausam un reportatge que foguèt fach en 1979 sus aqueu libre, amb una contaira que repren las istòrias de Bladé e una entrevista de Joan-Claudi Pertuzé.

28 Avr

Rescontre amb lo buòu de Camarga

La bovina es a l’arrèst ela tanben. Podrètz aicí vos entresenhar sul buòu de Camarga, abans d’anar veire una corsa, quora seran tornamai autorizadas.

Ges d’espòrt nimai d’espectacle, los clubs professionaus e amators que riscan la quincanèla, lo mond de la cultura en granda dificultat tanben. Lo coronavirus nos toca totes e presenta un perilh màger per las activitats exterioras o que recampan fòrça mond. A l’entorn de Ròse e de Vidorle, es lo mond de la bovina qu’es paralisat. Totas las corsas camarguencas son per ara anulladas, las arenas demòran barradas e las fèstas de vilatge son enebidas. Es una economia tota qu’es en dangièr, aquela daus manadiers, daus organisators emai daus rasetaires.

En esperant de poder tornamai assitir a las corsas, vos prepausam de n’aprene mai sul buòu de Camarga. Un animau emblematic de la region, ligat a de nombrosas legendas e essenciau per la vida economica e ecologica de l’iscla carmaguenca. Emilia Castagné es anada au mes de genièr se passejar dins las paluns per rescontrar manadiers e gardians que li permetèron d’aprochar la bèstia.

Per completar la descobèrta de Camarga au-delai dau buòu, vos podètz tanben cabussar dins l’òbra de Jóusè d’Arbaud, escrivan màger dau canton. De segur son òbra mai coneguda, « La Bèstio dóu Vacarés », es de metre entre totas las mans, mas per n’aprene fòrça sus la vida en Camarga a la debuta dau sègle XX, son recuèlh de novèlas « La Caraco » es tanben remirable. Conta dins tres istòrias tragicas, la vida comuna daus òmes e daus animaus. Una vida rufa dins un encastre tras que bèu.

E puòi vaquí una cançon dedicada a una figura dau país, la manadièra Fanfone Guillierme, « la granda dòna de Camarga ». Una femna que consacrèt sa vida a las tradicions de Camarga, sos animaus e que remportèt tanben dos còps lo « biòu d’or ». Moriguèt en 1989 a l’atge de 93 ans (dempuòi un recampament es organisat cada an en omenatge) e gaire de temps aprèp, lo cantaire Patric escriguèt aquela cançon, que trapèrem pas qu’en version de concert.

 

 

La lenga d’òc pòt tugar lo temps

Quauquas pistas per contunhar de se confinhar en occitan.

 

« Que la lenga occitana siague encara viva uòi, es la demonstracion qu’una lenga qu’a una cultura se pòt pas tugar ». Aquèu constat o fasiá au mes de genièr Joan-Frederic Brun, en s’apuejant sus la riquesa creatritz de l’occitan. Vertat qu’aprèp sègles de situacion precària e d’atacas permanentas, se trapa encara fòrça artistas per cantar, escriure, jogar o filmar la lenga d’òc. Aquel mond acompanhan nòstras vidas e podon uòi acompanhar nòstre confinhament tanben. Voliam partajar aquí amb vos quauquas iniciativas que vos mantendràn en ligam amb la creacion en òc

Començam per una plan polida suspresa facha pel contaire Florant Mercadier. Registrèt fa gaire una seria de contes per Radio Occitania e ven tot just de los publicar sus youtube. Son doncas d’istòrias d’escotar que pòdon agradar a tot atge. E pòt èsser una bona solucion per ocupar los mainatges qu’an pas classa. De notar que se trapan sus lo metèis compte youtube de corses d’occitan, de cançons e d’emissions ràdios fachas pels liceans de l’establiment Sant Sarnin de Tolosa (que son d’escolans de Florant Mercadier). Brèu, una pepita aquela pagina, polidament sonada « Las cabordas e lo cabord ».

Dempuòi mai d’un mes que comencèt lo confinhament, de cantaires e musicians de totes los païses fan de concerts en linha e publican de cançons novelas. Solide, d’unes o fan tanben en occitan. Per exemple lo Guillaume Lopez que prepausa sa « polifonia solet en temps de confinhament » dins una seria de videos.

E puòi los artistas se pòdon trobar tanben a mantun per jogar en linha coma Joan-Miquèu Espinasses e sos amics, de vèire aquí tanben sus youtube.

Per acabar vos conselham un compte twitter plan actiu, aquèu de l’associacion Òsca, que recampa los estudiants d’occitan de l’universitat Joan Jaurès de Tolosa. Amb sas publicacions nombrosas, lo compte se pòt consultar cada jorn, per descobrir una òbra literària, una cançon o d’artistes presentats pels estudiants. Los « challenges » per vos butar a participar e lo ton risolièr son daus pus agradius.

S’avètz d’autras pepitas de faire partejar, trantalhatz pas de las nos mandar per las ajustar a la publicacion. Vos prepausam per acabar l’eslogan daus joves d’Òsca per aquèu confinhament, alara que fòrça mond s’interrògan sul mond d’aprèp: « L’AVENIDOR PARLA OCCITAN ».

26 Avr

Cançons occitanas orquestradas en confinhament

Insolit – De cançons en òc interpretadas per de formacions « classicas ».

Dempuòi que comencèt lo confinhament dins un grand nombre de païses, un molon d’orquèstras prepausan d’aires de musica classica o de cançons interpretadas pels musicians dempuòi lors ostaus. Una de las primièras foguèt l’orquèstra dau teatre nacionau de Serbia qu’interpretèt « Bella Ciao » en omenatge a Italia, epicentre europenc de la pandemia. E de’n pertot lo mòde d’accion es représ, avètz segurament vist una d’aquelas videos, coma l’orquèstra nacionala de França que jòga lo Bolero de Ravel. Au mitan de tot aquò, trapam doas cançons occitanas. Primièr, una version confinhada dau « Se Canta » per la Mestresa de Tolosa, un còr dau conservatòri regionau que totes los membres an entre 10 e 15 ans. La cançon foguèt causida coma emblematica dau territòri e es revirada en francés dins la segonda part de la video pels joves cantaires.

E puòi, « l’Encantada » de Nadau, jogada per de musicians a despart, aqueles dau Blues Blanches Orkestra, l’orquèstra dau centre espitalièr de la còsta basca a Baiona. Au mes de març, lo cantaire Joan de Nadau aviá registrat un messatge de sostenh aus membres d’aquela formacion, que trabalhan totes a l’espitau. Es doncas en mercejament que lo Blues Blanches Orkestra adaptèt l’Encantada.

Pel plaser vos conselham tanben la cançon de Gilles Vigneault, « Les Gens de mon Pays », imne oficiós de Québec, jogat per l’Orquèstra Metropolitana de Montréal. Per l’escasença lo poèta quebequés de 91 ans adreiça un cort poèma d’espèr a la populacion.

La musica en sostenh o en omenatge es un fenomèn que se repetís dempuòi quauquas annadas: a cada eveniment dramatic una o matuna cançons son difusadas suls malhums sociaus e jogadas dins lo mond entièr. Aprèp los atemptats de París, s’ausiguèt de pertot « la Marselhesa » o « Imagine » de John Lennon. En 2016, es la cançon « Bruxelles » de Dick Annergarn que foguèt represa en solidaritat amb la capitala bèlga e au mès de julhèt, l’imne niçard e occitan, « Niça la bèla », se joguèt fins a Times Square a New-York.

22 Mar

CONFINHAMENT: testimoniatge de l’Asso Occitana de Fotbòl

Aymeric Amiel – ancian jogador dens la seleccion occitana de fotbòl, organizator ajudant per la seleccion

« Quan l’equipa occitana de fotbòl ei estada mesa en confinament? A la seguidade las directivas deu President de la Republica o abans?

Avem seguit las recomendacions del govèrnament quan sont sortidas. Los jogaires sont arestats dempuèi que los diferents campionats son estat arestats.

Çò qu’implica per aquesta equipa…atipica?

Nos deviam acampar per una partida amistosa lo 8 de mai, cresi que aquò non se podrá debanar.

Mas onèstament, sèm acostumats a èsser luènh e a nos acampar pas sonque quaquas còps per an… Aital aquò nos cambia pas trop la vida!

Amai per las reünions del burèu, quauques còps las fasem per visioconferéncia per de que n’i a un a Biarritz, dos autres a Tolosa e dos autres aqui a Besièrs…. lo ligam es fòrt entre nosautres per de que çò qu’avem viscut amb la seleccion es plan extraordinari… e aquò se pòt pas rompre amb un confinament!

Quid de las competicions a viéner ?

Avem recebut un mèl del FUEN, organizador de la competicion, un comunicat oficial como que l’EUROPEADA 2020 serà reportada a 2021!

La decision semblava evidenta dempuèi decisions similaras per l’EURO 2020 o Roland Garros…

Qual es lo sentit globau de l’equipa?

Dins lo burèu pensam que aqueste repòrt nos balha un pauc mai de temps per organizar las diferentas causas e trobar mai d’esponsòrs per de que aquò es la partida mai dificila per nosautres:  acampar l’argent necessari per anar representar la nòstra nacion, la nòstra lenga e la nòstra cultura dins lo monde.

Avem besonh del sosten de tot lo pòble Occitan per aquò. Tota participacion, tamben simbolica, nos adjudará fòrça.

Qual es lo ton sentit personau sus aquesta situacion ?

Al nivèl esportiu, los jogaires auràn besonh de temps per retrobar sons nivèls fisic e tecnic. Per aquò es una bona causa de reportar las competicions, per de que e mai si lo confinament s’acabe en mai, jogar una competicion de nivèl internacional en junh serià pas possible.

Al nivèl personau, lo mai dificile es continuar a trabalhar dins las vinhas quan ai pas de noiriça per gardar los enfants !

Vivèm quicòm fòrça especial e extraordinari , devèm trobar de causas positivas de sortir de tot aquò! »

 

Entà sostiéner l’Equipa Occitana de Fotbòl, rendetz-ve sus www.occitania-fotbol.com o sus la pagina facebook Equipa d’Occitània de Fotbòl.

 

 

Reculhit per Emilie Laulhé

21 Mar

Midi Libre garda lo morau en òc

Lo quotidian lengadocian Midi Libre prepausa uòi un jòc per aprene l’occitan.

Es un exercici conegut de las revistas de joinessa, i cau retrobar de mots que foguèron mesclats los uns amb los autres e dins totes los sens. Mas çò novel aicí, es que los mots son totes en lenga d’òc. E que la grasilha se tròba pas dins un magazine pels pichons, mas dins lo quotidian pus important de lengadòc bàs, lo Midi Libre. Una plaça de las bèlas per la lenga nòstra dins las paginas titoladas « per gardar lo morau ». De notar que lo quotidian publica cada dimenge dempuòi quauques mèses una cronica en occitan, escricha pel comedian e co-president de la confederacion Calandreta, Joan-Loís Blénet.
En aquel temps de confinhament generalizat, benlèu que l’iniciativa dau Midi Libre podriá inspirar d’autres títols de la prensa regionala. E benlèu que los lectors lor podrián demandar d’o faire.
Vos daissam lo jòc en fotografia per vos ocupar un detzenat de minutas au vòstre, emai se sètz luònh de lengadòc. Serà totjorn aquò de passat.
Bon coratge a cadun e a lèu.

CONFINHAMENT: testimoniatge d’un artista

Djé Balèti 22/06/2018 Miramas – photo Zio Eloi

Jérémy Couraut alias Djé Balèti que testimòni de las consequéncias de l’embarrament sus la soa activitat.

 

« As datas qui son annuladas per’mor de la crisi sanitària?

Aí, ai datas annuladi, sobre tot aquela que m’atrista es aquela dau Chap a Viols-le-fort, ai a breti d’amics ben falabrac en aqueu vilatge que fan de caoas maravilhosas e mi fa pena per elu, e per ieu tamben de mancar aquò…

La virada de Djé Balèti comença en mai, esperi qu’anen poder faire aquela virada…

 

Quin prenes aquò?

Tot aquò mi laissa de temps en maion per travalhar li formulas màgicas e per faire d’invocacions ai espiritos de carneval per la virada que ven !

 

Quin va estar la toa actualitat?

Anam faire la sortida de « Pantaï » l’album nòu de Djé Balèti ma sabi pas quora. Devia estre en fin de mai mas aüra, qui sau ?

 

Dens quina mesura aqueste embarrament remet en causa la toa activitat?

Si i a pas de concerts, i a pas mai de Djé Balèti, basta cosi ! Son pas li cd que nos fan viure nautre, ni mai internet.

 

Un darrèr mot ?

Pareisse que va aver d’ajuda. En aqueu moment, sieu retournat en la bauma coma l’ors en la cròta, ai pas l’envueia de saupre trop de caoas sobre aqueu monde de l’agenda, preferi estre en l’autre monde amb li pantais carnavalescs a preparar la sortida de la cròta e aquò va estre un printemps ben pagan lo cresi !!!  »

 

Que podetz de segur anar visitar las paginas internet de Djé Balèti (https://www.dje-baleti.com o facebook) entà seguir l’actualitat e descobrir o tornar descobrir l’artista.

 

Reculhit per Emilie Laulhé

CONFINHAMENT: testimoniatge d’una regenta

Pauline Immery qu’ei regenta a l’escòla bilingua d’Aussun (65) en classa de MS-GS-CP. Que torna sus las consequéncias de l’embarrament suu tribalh son e taus escolans.

 

« Quin as organizat lo tribalh e lo seguit des escolans tà casa?

Dab las collègas que balhèm tribalh « papèr » lo divés abans las barraduras de las escòlas per ua setmana haut o baish. Qu’arrecaptèm tanben las adreças e los numeròs de las mairs, deus pairs tà poder correspóner un còp las escòlas barradas. Tot que’s hasó dens l’urgéncia.

Desempuish diluns, que hiqui sus un siti tribalh tà cada nivèu: grafisme, jòcs de fonologia, descopatge tà las mejanas e las granas seccions e lecture, matematicas e anglés taus CP.

Qu’èi creat tanben ua cadena YouTube tà que los mainats e poscan aver la lenga tà casa (recèpta, frasas de la vita vitanta, comptinas).

OCtele, lo siti deu Capoc e la maleta pedagogica suu siti de l’academia de Tolosa que son tanben ressorças tà miar la lenga tà casa.

Tà acabar, un grop Whatsapp qu’estó creat tanben tà que los pairs, las mairs e los mainats e poscan escambiar e hestejar Carnaval en telescargar fòtos (qu’ei doman, divés 20, desempuish lo salon!). Qu’ei ua faiçon de’s guardar lo ligam.

 

Quin tribalhas de casa enlà?

Que deishi lo tribalh sus un siti e los pairs qu’an de tornà’m los exercicis en fòto.

Lo chepic qu’ei que tots los mainats e regents e son suus sitis atau…en medish temps… Doncas que rama. Que pren temps de telescargar, de deishar documents. Deu còp, qu’avem de passar peus mèls. Que n’avem de pertot.

 

Quin los pairs an pres la novèla?

Los pairs que son conscienciós. Qu’an la possibilitat d’aperar, d’enviar un mèl tà pausar totas las questions que vòlen. Qu’ei complicat tad eths tanben. Que cau trobar un mòde d’organizacion. Que n’i a qui tribalhan a distància en tot hèr los devers aus mainats. Peu moment, que’s passa plan. Après n’èm pas qu’a 3 dias atau. Que vederam dia après dia.

 

Personaument, qui prenes la causa?

Qu’èm passius. Per estar vaganta per telefonet, qu’èi l’impression de deishar los escolans e los pairs aginar-se’n solets. Qu’enviam los devers shens saber se tots los mainats poderàn tribalhar com cau a casa. Los pairs que hèn çò que pòden mes qu’ei segur que inegalitats e’s van crear.

 

Tà l’ensenhament en generau, e pensas qu’aquesta crisi e va aver incidéncias?

Com ac disèvi inegalitats que’s van crear. Ne podem pas balhar qu’arrepassadas pendant tres setmanas (dinc a las vacanças ací), qu’avem d’enviar nocions navèras, en lectura mei que mei, en explicar aus pairs quin e cau hèr. Qu’auram d’ac tornar tot préner en tornar tà l’escòla tà véder çò qu’auràn arretiengut los mainats. Lo programa ne serà pas clavat augan mes en tribalhar amassa dab los pairs, las mairs, qu’ensajaram d’anar lo mei luenh possible. »

 

Aquiu, ligams conselhats per Pauline entà aver ressorças en lenga nosta :

https://disciplines.ac-toulouse.fr/langues-vivantes/occitan/ecole-escola/ressources-pour-la-sensibilisation/mallette-pedagogique-d-initiation-la-langue?fbclid=IwAR1jXds4SWMpZPjACyQmKJTFiSUmOi8mAb7Eb_PNQTEv1r-dXbaf_P7SeQ8

 

https://disciplines.ac-toulouse.fr/langues-vivantes/occitan?fbclid=IwAR3V8-GKXxl7w-1zOQqmBOm1iHewHBmAUk852ocoWwFSwr3_FRs_6uPemb0

Que podetz trobar tanben jòcs de lenga e d’escritura sur

http://pedagogia.locongres.com/

O enqüèra ressorças mei suu site deu CAP’OC (site bilingue)

https://www.capoc.fr/?lng=ocga

 

Aquesta corteta lista n’ei pas exaustiva, de segur.

 

Reculhit per Emilie Laulhé

17 Mar

Suspension dels programas en òc de França 3

Tot s’arrèsta a causa del coronavirus. Viure al País e lo jornal occitan tanben.

Coma tot lo mond, erèm a l’espèra dempuèi qualques jorns. Las anóncias en fin de setmana passada del President de la Republica entrainèron la suspension de totes los magazines de França 3 Occitania, e doncas del Viure al País setmanal tanben. E lo renforçament de las mesuras de securitat ièr de ser redusís encara mai l’accion dels mèdias. Dins la region Occitania Pirenèus-Mediteranèa, se mantenon pas que los jornals d’actualitat, realizats en comun pels pòls de Montpelhièr e Tolosa amb las còlas de totes los departaments. Avèm aprés aqueste matin que los efectius son pas pron nombrós per que lo jornal occitan del dissabte a 19 oras 15 se contunhe. Sèm desolats de vos poder pas retrobar a l’antena e que la lenga d’òc perde sa plaça, emai s’es pichona, pendent las setmanas que venon. La situacion es excepcionala e i podèm pas res. Nos trobam dins la situacion paradoxala dels mèdias dins aquel temps d’epidemia e de confinhament: serà de mai en mai malaisit per nautres de produsir reportatges e articles alara que la populacion aguèt jamai tant de temps per los consultar. Pasmens, ensajarem d’alimentar de temps en quora aquel blòg per vos porgir malgrat tot d’informacions en occitan, puèi que sabèm que « la fe sens òbra, mòrta es ». E coma avètz totes d’oras a passar a l’ostal, podètz agachar sul nòstre blòg los archius e i trobarètz qualquas pepitas: l’integralitat de las serias Biais o Còp d’Ala e las cronicas Lo Mot, totas produsidas per Piget ; los Fòtos d’Oc, las legendas del rubí e lo fulheton de la Bòria Magra entre autres reportatges realizats dempuèi d’annadas per la còla de Viure al País. De que contunhar d’escotar e d’agachar la cultura occitana emai se sèm en crisi.
Bon coratge a totes, a ben lèu, en tot cas lo mai lèu possible.

12 Mar

Municipalas a Tolosa: una plaça per l’occitan?

Lo 4 de març passat, Convergéncia Occitana organizèt un rescontre de candidats a la comuna de Tolosa, per expausar lor programa per la lenga d’òc.

4 tièras èran convidadas dins la sala de recepcion d’una granda ostalariá de la ciutat mondina. Las 4 anonciadas coma las mai nautas dins los sondatges abans lo primièr torn dau 15 de març. Caquelà totes los caps de tièra èran pas sus l’empont: lo conse de Tolosa e candidat a sa reeleccion, Jean-Luc Moudenc, daissèt la plaça a sos adjunts encargats de la cultura e de la lenga d’òc; la menaira socialista Nadia Pellefigue, ela tanben, deleguèt l’acamp a dos colistièrs. Per contre, Pierre Cohen, ancian conse PS e uèi candidat per Génération.s, e Antoine Maurice, ecologista e menaire de la tièra d’aligança « Archipel en commun », venguèron en persona.
De notar tanben, la preséncia dins lo public de representents de la tièra « Toulouse anticapitaliste » sostenguda pel NPA, que prenguèron la paraula dins lo temps de debat amb la sala.

Vos prepausam de retrobar en dejós las entrevistas realisadas a la fin de la serada per la nòstra jornalista Emilia Castagné. La video amb Antoine Maurice es un pauc mai corteta en rason d’un problema tecnic pendent lo rodatge.

Entrevista d’Antoine Maurice per « Archipel Citoyen »

Entrevista de Pierre Cohen, « Pour la cohésion »

Entrevista de Marianne Ajac per « Toulouse anticapitaliste »

Entrevista de Jean-Michel Lattes per « Aimer Toulouse »

Entrevista de Jérôme Frare per « Une nouvelle énergie pour Toulouse »

 

França 3 contactèt tanben totas las autras tièras per aver lor vision de la cultura occitana. 3 questions lor foguèron pausadas: 1 – Quin agach portatz sus la politica per l’occitan menada per la vila de Tolosa dins los mandats precedents (e particularament dempuèi 6 ans) ?  2 – Quina plaça balhatz a la cultura occitana dins la vòstra ofèrta politica?  3 – Volètz perseguir las accions menadas per la municipalitat que sortís? Quinas proposicions concrètas fasètz en favor de la lenga e de la cultura occitanas?

Doas responsas suplementàrias nos arribèran. Aquí aquela de Francis Manaud, candidat dau partit Debout la France, menaire de la tièra « Debout Toulouse »:

E aquí la responsa de Malena Adrada, candidata dau partit Lutte Ouvrière, menaira de la tièra « Faire entendre le camp des travailleurs »:

Trapatz aicí lo detalh de las 7 autras tièras que se presentan a Tolosa.

 

 

RSS