Dempuòi mai de 50 ans qu’i milita, Miquèla Stenta es una figura coneguda de l’occitanisme. Mas dempuòi 2019, la presidenta dau Cèucle occitan setòri nos fa descobrir qu’es tanben una escrivana.
En comparason amb l’imatge generalista que se fa das setòris, vaquí una femna que correspond a mantun critèris. Stenta, primièr lo nom. Un nom italian e una origina comuna a tant de mond eissuts de l’iscla singulara : Brassens, Paul Valéry, Di Rosa, Evangelisti, Pèire François, Buonomo (lo rubiman), Liberti… « Los Setòris vertadièrs son coma ieu, mitat Calabreses, Napolitans e mitat dau país ». Dau costat de la maire, l’enrasigament a Seta remonta gaireben a la creacion de la vila au sègle XVII. E per completar lo tablèu de familha a la mòda « setòia », lo grand èra pescaire e lo paire obrièr dau pòrt. Stenta, de son pichon nom Miquèla, en mai de sas originas es convencuda, coma totes los Setòris, que traparà pas melhor luòc de vida qu’aicí. « Ai de besonh de viure dins un endrech ont un canton de carrièra me ditz quicòm, ont quauqu’un que crosi per carrièra me ditz quicòm, ont quand fau las crompas sabi ont vau perque coneissi mai o mens lo mond. » Installada au nòrd de la ciutat, nos detalha aquela coneissença personala de la vila en passejada dins son barri dau Barrou: « Quand veni a riba d’estanh, sabi qu’en fàcia, a Bozigas, aviái una tanta que trabalhava a las ustras ; a costat i a lo cementèri, qu’es vièlh de 1700 e quicòm, ont soi solida que s’i tròban mond de la familha de ma maire. » Evidentament, Seta es omnipresenta dins los dos libres que publiquèt dempuòi dos ans Miquèla. I conta dins lo primièr, « Negrelum », la rufa fin de vida de sa maire, a 94 ans, entre espitau e ostau de retirada. Lo segond, « Eu », es consacrat a son paire, que se suicidèt en 1968 (quand l’autora aviá pas que 22 ans). Un traumatisme qu’evoquèt pas jamai tant amb la maire qu’amb lo fraire. Los rapòrts amb la maire, aquela que dirigissiá la vida de l’ostau, èran pas totjorn aisits. « Ma grand èra una femna fòrta, de caractèr, confirma Estèla, filha de Miquèla. Quand èri pichona m’aviá dich de polidas messorgas, mas aviái comprés que ne caliá pas parlar. Ma maire ela me ne parlèt pus tard, mas foguèt fòrça long. Crèsi que la mòrt de ma grand foguèt l’eveniment que desbondèt la paraula. » Es un contèxt dur, pesuc, qu’auriá poscut alunhar Miquèla de sa familha o de sa vila. Pasmens, aprèp 20 ans d’ensenhament en Lemosin, tornèt per acabar la carrièra au sieu. « Emai quand viviam en Corrèsa, totas las vacanças se passavan a Seta », precisa Estèla.
Solid, los libres de Miquèla Stenta son pas das mai joioses. Mas, se legisson sens cap de geina – vist la tematica èra pas evident. E puòi, en delai das parents, parlan de la plaça de las femnas dins la societat, de l’evolucion d’aquela plaça e de feminisme. Retraçan tanben lo percors d’una familha d’immigrats, arribats a la fin dau sègle XIX, dins un temps ont lo nom de « Calabrés » servissiá d’insulta per designar totes los Italians de la ciutat. Que siaga pel paire o la maire, Miquèla èra de la classa obrièra, e nos detalha sa joinessa de « transfuga de classa » – la tematica es de mòda – ela que faguèt d’estudis, alara que dins sa generacion, « 3% das enfants d’obrièrs anavan au collègi ». Enfin, se tracha tanben dins aqueles obratges de la lenga occitana : a travèrs primièr aquela classa populara setòria de la mitat dau sègle XX ; mas tanben amb la descoberta de la cultura occitana que faguèt l’escrivana. Una descobèrta, facha a l’azard e a l’universitat, dins un cors de Robèrt Lafont que recitava « Verd Paradís » de Max Roqueta – la scèna fai enveja.
Un autre trach de caractèr prestat as Setòris, es d’aver una brava maissa. Miquèla Stenta sustot manca pas de caractèr. Capabla de mandar a l’autre caire de la vila los toristas que li demandan ont se tròba un ostau vist a la television, dins la seria de TF1 rodada a Seta. « Los mandi tostemps dau marrit costat », reconeis l’anciana professora. Un de sos ancians liceans, Julian Konopnicki, vengut a son torn ensenhaire, conta lo plaser d’anar dins sa classa. « La sonaviam Miquèla e pas dòna Stenta, ja te cambia la vida. E fasiá pas res d’aver cors de 16 a 18 oras, èra totjorn un chale d’i anar. » L’aprentissatge èra « dinamic, simpatic », pasmens « rigorós » tanben. Militanta capuda, per Miquèla l’occitanisme es un engajament de vida. Dins sa joinessa, fasiá part de la còla qu’anèt sus las raras d’Occitania, placardar sus las rotas que se cambiava de país. A l’ora d’ara es presidenta dau Cèucle occitan setòri. E amb sos amics venon de reviscolar l’« Almanac Setòri e de las ribas de Taur », una revista istorica, estampada pel primièr còp a la fin dau sègle XIX. « Avèm gardat la devisa de la revista qu’es de parlar de Seta as Setòris, mas aquela devisa l’avèm alargada, puòique balham tanben la paraula as neo-Setòris e au mond de’n defòra. » A l’encòp un raconte de la vida vidanta e un guida per descobrir la vila, l’Almanac beneficièt d’una bèla edicion. « Au mens pòt far polit dins una biblioteca », ditz Miquèla. Au sieu, dins l’ostau de familha, la biblioteca desbòrda. Los libres fan de pialas sus las taulas, pel sòl. Ges de television, ges d’ordinator, es tot just s’acceptèt de se crompar un telefonèt. Tant melhor, li daissa temps per escriure. Un parelh d’obratges novèus son ja anonciats.
Dimenge 9 de genier, un long reportatge serà consacrat a Miquèla Stenta e a l’Almanac Setòri dins Viure al País.
A lire en français sur le fil info de France 3 Occitanie : https://france3-regions.francetvinfo.fr/occitanie/herault/sete/miquela-stenta-je-suis-nee-a-sete-2405344.html
Revoir l’émission VIURE AL PAIS
