Quines engatjaments per la cultura occitana abans lo 2nd torn de las municipalas?
Tarba es a l’encòp un centre e una extremitat. Ja qu’èra a la frontièra de Miegjorn-Pirenèus, la creacion de la region Occitania Pirenèus-Mediterranea acabèt de la plaçar sus las raras d’un territòri que, dempuèi Banhòls de Ceze (au limite amb Ardecha), es ben tròp grand per aver una coerencia. Mas Tarba es sustot la capitala de Bigòrra, aquel canton de Gasconha pegat aus Pirenèus. Coma los vesins biarnesés o bascos, los bigordans son de cantaires, e cada an es dins lor capitala que se debana, au mes de junh, lo festenau internacionau de la polifonia, Tarba en canta. Un eveniment que programa de concèrts solide, mas tanben de moments de cantèra, ont tot lo mond se pòt retrobar per cantar amassa. Un autre festenau plan important de canta se debana a Ibòs, au ràs de la vila: la Hesteyade de Bigòrra, la granda fèsta dau cant pireneenc. Per çò qu’es de la transmission de la lenga, de classas bilinguas existisson dins lo servici public, e per l’ensenhament imersiu, una calandreta es installada a Lalobèra, just au limit de Tarba. E que siaga lo festenau o las escòlas, totes pòdon trabalhar en cooperacion amb lo conservatòri de musica, qu’a un departament consacrat a las musicas traditionalas. Amai, per totes los afogats d’occitan, Radio País prepausa cada jorn informacions, reportatges e magazines en lenga. Enfin, a Lalobèra encara, s’encontra l’Ostau Bigordan, un luòc ont se recampan 15 associacions e que fa botiga tanben.
En 2018, Viure al País s’èra passejat en Bigòrra, e mai que mai a Tarbas en Canta.
Pel 2nd torn de l’eleccion municipala, lo 28 de junh, lo conse Gérard Trémège, membre dau partit Los Republicans e en plaça dempuèi 2001, afrontarà una tièra d’esquèrra e una tièra diversa drecha. A esquèrra es lo comunista Hervé Charles que mena la lista d’union, ont mancava sonque la França Insomesa que faguèt corsa a despart pel 1er torn. A drecha, l’anciana adjunta de Trémège, Myriam Mendez arribèt 4èna dau 1er torn. Pasmens, lo 3en, Pierre Lagonelle dau Modem e Republica En Marcha, se desistèt darrier ela. Coma pertot, l’inconeguda granda pel 2nd torn serà la participacion, puòiqu’i aguèt sonqu’un pauc mens de 37% daus inscriches que votèron lo 15 de març.
Vaquí lo detalh de las resultas dau 1er torn:
- Gérard Trémège (Div. D.): 41,39%
- Hervé Charles (Div. G.): 15,22%
- Pierre Lagonelle (Modem): 13,78%
- Myriam Mendez (Div. D.): 13,43%
Lo conse, Gérard Trémège, cap de la tièra « Tarbes horizon 2030 », nos respondèt directament sus son programa per l’occitan. « Soi fòrça sensible a la cultura occitana », nos indica lo conse que prenguèt « de corses d’occitan pendent 3 ans ». « I a ja una ofèrta per la promocion de l’occitan qu’es de granda qualitat, alara vos vau pas dire que dins mon projecte i aurà un fum de causas novèlas », explica Gérard Trémège, qu’es tanben president de la comunautat d’aglomeracion Tarba-Lordas-Pirenèus. Amb aquela casqueta rampèla son sosten a la Hesteyade de Bigòrra. E puòique se parla de polifonia, l’elegit insistís fòrça sus Tarba en Canta, « un festenau excepcionau ». « I a mond que venon de fòrça luènh ara per Tarba en Canta, reprend lo conse. L’eveniment contribuís doncas au desvolopament economic dau territòri. » Per completar la programacion culturala, nos es precisit que se sosca « amb una companhia de teatre per un espectacle en occitan ». Enfin, a prepaus de l’educacion, Gérard Trémège repeta son sosten a la Calandreta e a las classas dau servici public. « Ma felena es regenta en occitan » acaba lo conse.
Sus la tièra d’esquèrra, « Tarbes citoyenne écologiste et solidaire » menada per Hervé Charles, se tròba un occitanista, Guy Tournerie. Un òme qu’es pas Bigordan d’origina, mas qu’arribèt fa 50 ans a Tarba. A l’epòca, « i aviá pas de noms en occitan, qu’i son uòi, fòrça causas cambièron ». Pasmens, lo retirat considera que « tot çò qu’es fach pel moment es interessant, mas caldriá anar mai luènh ». Promotor de l’accion menada dins lo terraire, Tournerie es maugrat tot pessimista: « Pensi que totas las iniciativas localas son bonas, emai se las questions mai grèvas son dau niveu de l’Estat, ailàs per nautres. » Defensor d’una « consciéncia pan-occitana », lo representent d’esquèrra nos explica que sa tièra a per principi « de bastir projectes amb la populacion ». Es per aquela rason que « mancan de projectes elaborats« , que seràn de « far dab lo mond ». Caquelà una idèia fòrta: « una universitat populara, qu’auriá dins sos objectius, tanben, d’instalar la lenga coma cau ». Per acabar, Guy Tournerie vòl saludar « tot lo trabalh menat per Pascal Caumont e Tarba en Canta », qu’an per el un ample « que despassa la vila ».
Es lo pòrta-paraula de la tièra « Tarbes le renouveau », menada per Myriam Mendez, que nos detalhèt sas proposicions a favor de l’occitan. Aurélien Cartade comença per nos explicar que dins lor camp, la cultura occitana es envisajada dins son ample. « La vesèm amb dos nivels: la vesèm dins son ensèm fins a lengadòc e enlà, e puòi i a nòstra cultura locala, amb la nòstra gastronomia, los nòstres espòrts, la nòstra lenga. » E per l’educacion, la tièra de drecha voldriá pas s’acontentar d’un « aprentissatge escolari » de la lenga. « Çò important es l’aprentissatge de la cultura occitana. Uèi dins la cultura d’òc i a de cultura esportiva, gastronomica, musicala, literària e la lenga. » Dau còp Aurélien Cartade espèra una « imersion » daus escolans dins totes aqueles aspectes de l’occitan. E per que l’ample tot de la cultura siá accessible a totes, lo colistièr aimariá « èsser a l’iniciativa d’un festenau de l’Occitania que siaga viradís, un còp a Tarbas, un còp a Besièrs, un còp a Tolosa ». L’escasença de far venir las tradicions daus autres parçans e « amai seriá bon pel torisme, fariá bolegar los besierencs aicí, puòi los bigordans alai ». Enfin, a prepaus de la comunicacion, de la visibilitat de la lenga d’òc, Aurélien Cartade considera que Tarba a « fòrça retard, sul siti internet de la comuna e pertot ». « Avèm quauquas carrièras bilinguas, mas fau cercar de biaisses novèls, amb lo numeric, per que siaga ludic, agradiu e accessible a totes ». « Los otisses numerics, reprend lo pòrta-paraula, devan far conéisser las accions per l’occitan, e tanben, per exemple, lo repertòri de cantas qu’avèm aicí. »
