Aqueste sèr, Pèire Brechet quita la presidéncia de l’Institut d’Estudis Occitans qu’ocupava dempuòi 2010. Alara que l’IEO federau es en crisi financièra, rampela l’importància d’aquela federacion per l’unitat dau moviment e designa l’OPLO coma responsable de la situacion.
Sètz pas candidat a un mandat de mai. Son las condicions de vida actualas de l’IEO que vos butan an aquela decision o es una lassièra e l’enveja de passar la man ?
A un moment fau passar la man. Un president d’associacion coma l’IEO deu èsser sus lo pontin de lònga, perqu’es una votz que deu reagir a l’actualitat. Aquò demanda una enveja, un nhac qu’a un moment donat es lorda a portar de lònga. Donc fau se renovelar. Naturalament, faudrà ajudar l’equipa novèla d’un biais o d’un autre.
L’IEO comuniquèt sus sas dificultats : son director es partit perque i a pas pus d’argent per lo pagar. De que se passèt per que l’IEO se retròbe dins aquela marrida passa financièra ?
Es una question ideologica en quauqua sòrta. La subvencion principala de l’IEO èra de leis regions Occitania e Aquitània e quauqueis sòus de còps que i a de Provença e Auvernha. La region Occitania a agut una doctrina, amb la creacion de l’OPLO, qu’es que lo mitan associatiu es pas pus utile a la transmission de la lenga. En tot cas, es ansin que ne’n parlèt publicament son director. E doncas, metèron en practica lor idèia : una federacion semblava pas fòrça ben utila per eleis e nos an levat leis subvencions. E sense qu’òm pòsque vertadierament escambiar. I a un problema de grèu e de novèu per l’occitanisme : se creèt una instància, que l’IEO desirèt, mas que venguèt una interfàcia entre leis collectivitats territorialas e lo terren, lo mitan associatiu. Aquela instància copèt leis associacions deis decideires politics, deis elegits e aquò faguèt de mau.
Disètz qu’es l’OPLO que decidís de la politica per la cultura occitana e que son pas pus los elegits qu’an de rendre compte d’aquò ?
Causa originala en França, i a una ofici que decidís de l’atribucion de l’argent public. S’es jamai fach en Bretanha o en Alsàcia. Alai i a d’organismes que son plaçats au contrari per ajudar lo mitan associatiu e benevòl a desvolopar una politica de la lenga. Nautres, l’organisme decidís deis subvencions deis collectivitats territorialas e tanben de l’argent dau ministèri, de la DRAC. Valent a dire qu’es una pòrta obligatòria. E, causa originala tanben, rende pas de comptes : lo mitan associatiu a pas drech de sacher coma son donadas leis subvencions, ont son leis critèris. Leis causas son donadas o pas donadas d’una manièra globala. Quand demandas lo perqué o una analisi, n’i a pas. La creacion de la region Occitania a fach que las autras regions qu’i son pas, an dich que n’èran pas : èran pas occitanas, estent qu’i aviá una Occitania. E an quitat leis subvencions. Mas en Provença, de servicis nos an ajudat, pendent quasiment dos ans, a ensajar de leis faire restablir.
La situacion de l’IEO federau es un perilh per las activitats daus cèrcles locaus de l’IEO ? De qu’es en dangièr : las accions localas o una accion mai larga coma l’edicion ?
Pensi que son leis fondaments d’aquel pensament que se ditz occitanisme. L’occitanisme es a l’encòp l’idèia que fau èsser sul terren e que la practica de la lenga se transmete per de luòcs de practica. La legitimitat de l’occitanisme son las seccions e lo terren. Es aquí que i a la capacitat de transmetre e de practicar, mas tanben la coneissença. I a una capacitat d’expertisa locala qu’es extraordinària e un saber, e un saber-faire. Tot aquò, va pas passar. Mas çò que fa sa fòrça es d’èsser religats ais autres : tot aquel mond pòdon dire que i a una lenga unica qu’a un nom, Occitan, qu’a un territòri que pòrta un nom tanben, Occitania, e que totes trabalham sus la volontat d’aver de dreches linguistics e doncas un estatut. Imaginatz un sindicat qu’auriá de seccions localas e qu’auriá pas de tèsta, de federacion. Cadun son ròtle, mas i a besonh d’un escalon nacionau.
L’IEO es lo primièr editor occitan. Es una accion menaçada per la situacion actuala ?
Evidentament. Sustot qu’IEO IDECO es un ostau d’edicion particular : es l’endrech ont fasèm l’escomesa de publicar de libres en occitan e ren qu’en occitan. De libres normaus. I aviá ja de benevolat per la seleccion daus manuscrits, una bòna part de relectura… mas la mesa en pagina per part se fasiá amb l’ajuda daus permanents e subretot la difusion daus libres. Difusion deis libres nòstres e tanben d’aqueleis d’autreis editors – qu’an pas de gròssas capacitats de difusion : i a totjorn agut un emplegat, foguesse a temps parciau, que fasiá l’òbra. Alara, fau veire leis condicions que van permetre de contunhar.
Se ditz que sètz un Institut d’Estudis que produsís pas pron d’estudis justament. Que produsís de literatura, d’accions localas, mas i a de trabalhs d’estudis que son faches, desvolopats, publicats ?
Es un debat ancian subretot sus la plaça deis universitaris dins l’engajament occitanista. I a de moments ont leis liames son fòrça fòrts, de moments ont o son pas tant. Mas l’universitat occitana es pas ben gaia. Lo nombre d’escolans que trobarián d’emplecs en occitan baissa talament que leis candidats son rares. Leis professors d’universitat se tròban menaçats dins lor existéncia, siam pas ben fièrs. Justament, tornam a la question dau subvencionament dau mitan associatiu : la transmission de la lenga se pòt pensar en defòra de l’emplec dins la lenga ? E l’emplec dins la lenga, per ara, son pas leis industriaus que lo van faire. Son ben leis associacions e leis estructuras associativas de tota mena. S’aqueleis estructuras an pas la possibilitat amb leis subvencions publicas de pagar de permanents, es evident que i a pas d’emplecs occitans, que i a pus d’estudiants occitans, que i a pus d’universitaris.
Avètz demandat, quand anoncierètz que vos representatz pas, un cambiament dins lo fonccionament de l’IEO federau. De que son los cambiaments que demandatz ?
I a dos temps : i a l’imediatetat de dimenge, qu’es d’assegurar la continuitat basica e la perenitat de l’IEO. Fau a la tèsta de l’IEO una capacitat benevòla de representacion, de secretariat, de relacions amb las seccions e de governament, de mantenença d’IEO IDECO. Aprèp, dins l’annada a venir, se podrà faire de projectes. Tròbi que lo biais de viure d’una associacion es pas pus dins de personas profeticas que tendrián soletas un organisme. Dins l’IEO en particular, la representacion deis departaments podriá èsser pus fòrta. Podriam aver una mena de consèu de l’ensèm deis representent de departament que fariá un nombre de personas un pauc pus solid per faire fonccionar la federacion. E d’un biais pus directe : siam pas una administracion ! La seccion va pas escriure au departament, qu’escriurà a la region, que va transmetre a la federacion, qu’ela respondrà pel camin ierarquic. Amb leis mejans moderns podèm trabalhar regularament d’un biais direct, e avèm besonh d’aquela proximitat, d’aquela facilitat de contact. Faudrà anar dins de fòrmas pus soplas, collaborativas, participativas. Emai un president, ne fau un sul paper, mas fau un rodolet de personas que son leis presidents. Cada fonccion a besonh de 3-4 personas qu’arriban de tenir tota l’annada e de se prener de moments per passar lo dimenge en familha. I a pus d’associacions que fonccionan amb de mond arrapats a la cadièra. Mas la question de dimenge es d’aver una còla solida que permete un fonccionament normau de l’associacion pendent l’annada venenta.
Un reportatge sus la situacion de l’IEO abans son amassada generala es de retrobar dins lo Jornau Occitan setmanièr de França 3.
