La colèra monta aprèp la censura de la lei Molac, dissabte se manifestarà pertot en França. Dau costat de l’Estat, president e primièr ministre an pres la paraula sens engajament.
Mobilizacion au País Basc contra la decision dau Conselh constitucionau
Consequéncia susprèsa de las manòbras dau ministre de l’Educacion Nacionala, las lengas minorizadas an d’aquesta passa un resson qu’es rare en França, dins lo mond politic e mediatic. Los messatges d’elegits e de ministres se multiplican per criticar o sostener lo Conselh constitucionau, que censurèt parcialament la lei Molac. Lo contèxt ajuda: a quauquas setmanas de las eleccions regionalas, defendre las lengas dichas regionalas, la logica a l’òbra es visibla. Emai lo president de la Republica publiquèt un tèxt sus facebook per saludar « lo movement mager de transmission » qu’es l’escòla imersiva. Una declaracion contradictòria per part de quauqu’un que daissèt lo temps necessari per que lo recórs au Conselh se fague, sens promulgar la lei.
https://twitter.com/manuelvalls/status/1396015261447335936Les langues régionales ne doivent plus être victimes d’une lecture rétrograde de la Constitution. Je défendrai tout ce qui permettra d’assurer la place qui est la leur. Les langues régionales ne sont pas seulement un élément patrimonial, elles sont également une richesse vivante. https://t.co/AZNDC8mF5A
— Yannick Jadot (@yjadot) May 26, 2021
Divendres 21 de mai, lo Conselh declarèt que l’ensenhament imersiu d’una autra lenga que lo francés es contrari a l’article 2 de la Constitucion. E lo meteis article es tanben emplegat per refusar los signes diacritics qu’existisson pas en francés, coma lo ~ sus una n. Alara que la lei escricha pel deputat breton Paul Molac voliá desvolopar l’imersion dins lo public, vaquí un verdict que plaça en perilh los malhums d’establiments associatius qu’aplican l’imersion dempuòi de decenias (los primièrs foguèron los bascos de Seaska en 1969). Una situacion rufa a viure pels militants d’aquelas associacions, coma Guilhem Latrubesse, co-president de la Calandreta de Còsta Pavada a Tolosa: « Fa 50 ans que nòstras escòlas ensenhan las lengas aus mainatges, cau esperar que pels 50 ans a venir serà encara possible.[…] Maugrat los discorses, uòi es dificil de desvolopar l’ensenhament de l’occitan que siaga per las escòlas associativas o dins lo public. »
Dimars, es l’estructura que recampa totas las escòlas imersivas en lengas minorizadas (Diwan, Calandreta, Bressola, Scola Corsa, ABCM, Seaska) que denoncièt la « decision radicala, d’una violença inausida ». « S’agís ben d’epuracion linguistica », repren lo comunicat de prensa que demanda aprèp la « modificacion de l’article 2 ». Es una lucha anciana que se’n torna pels defensors dau breton, de l’occitan o de l’alsacian. En 1999 ja, lo Conselh constitucionau s’èra opausat a la ratificacion de la carta europenca de las lengas regionalas en rason d’aquel article que ditz: « La langue de la République est le français ». Una precision qu’es inscricha sonque dempuòi 1992, quand la majoritat socialista de l’epòca la faguèt passar en afirmant voler luchar contra l’anglés. Mas gaireben 30 ans pus tard, es l’Estat qu’organisa de cursus imersius en anglés e qu’o refusa a las lengas istoricas de son territòri. En 1998, de manifestacions ja s’èran organizadas per demandar la reescritura d’aquel article.
La decision dau Conselh constitucionau contra la lei Molac es tanben la confirmacion que se pòt desconsiderar un article de la Constitucion au profièch d’un autre. Los 9 membres de l’institucion decidiguèron que l’article 75-1, que ditz « les langues régionales appartiennent au patrimoine de la France », compta pas. Dimècres a l’Amassada Nacionala, lo primièr ministre – catalonofòn – Jean Castex anoncièt que la dintrada seriá normala pels establiments imersius, e ajustèt qu’una mission seriá delegada a dos deputats per analisar la situacion. De son costat, lo ministre de l’Educacion Nacionala, qu’es a l’origina dau recórs contra la lei, faguèt saupre que lo coeficient de las lengas regionalas seriá augmentat en opcion au bachilierat. De reaccions dau govèrn doncas, mas pas gaire de causas concretas. A l’iniciativa dau collectiu « Per que viscan nòstras lengas », de manifestacions se debanaràn dissabte 29 dins França tota per demandar una revision constitucionala en urgéncia.
