La proposicion de lèi dau deputat Paul Molac foguèt votada en primièra lectura per l’Amassada Nacionala lo 13 de febrièr.
Paul Molac a l’Amassada Nacionala dijòus 13 de febrièr
« Aquela lèi pòt èsser la primièra que concernís las lengas regionalas dempuèi 1951. » Un enjòc istoric, es atau que Paul Molac descriu la proposicion que pòrta au Parlament. Deputat dau Morbihan dempuèi 2012, aviá ja ensajat de faire passar un tèxt en 2016, rejetat pel govèrn socialista. Aqueste còp, la lèi passèt son primièr examen a l’Amassada. Emai se la capitada es luònh d’èsser completa: totes los articles sus l’ensenhament foguèron eles blocats pel ministre Blanquer e los deputats de La Republica en Marcha.
De qu’es que foguèt alara validat dau tèxt inicau? La modificacion de la lèi Toubon de proteccion de la lenga francesa contra la lenga anglesa. I serà apondut que las disposicions en favor dau francés pòdon pas èsser utilizadas contra las lengas regionalas. Paul Molac soslinha tanben que foguèt votat l’inscripcion d’aquelas lengas au Còdi dau patrimòni de França, que reconeis lo ròtle de l’Estat e de las collectivitats dins lor ensenhament, difusion e promocion. Segon l’elegit breton es « una primièra pèira per un vertadièr estatut protector per las lengas regionalas ». E puèi un article permet de securizar la senhaletica publica bilinga. Cò que deuriá enebir las atacas contra los conses qu’installan de panèus dins la lenga de lor país, coma s’es fach l’estieu passat dins Vauclusa. Enfin, e maugrat que la comission daus afars culturaus s’i siague opausada, una corta majoritat (doas votzes) autorizèt los signes diacritics pels noms e pichòts noms. Vòl dire que la tilda sus la letra n podrà èsser emplegada, per exemple. Una victòria pels defensors de la cultura bretona, puòique dempuèi mantuna annadas un parelh de parents mena una lucha en justícia contra l’Estat que li refusa de sonar lor filh « Fañch ».
La lèi dèu ara anar au Senat, ont totes los articles seràn tornamai examinats. « Anirai vèire los senators », preven Paul Molac que vòl restablir los articles sus l’ensenhament. « Es lo còr de la lèi, puòique representa lo mejan principau per assegurar la transmission de las lengas. » Lo deputat regreta que la reconeissença de l’ensenhament imersiu siague estada escartada per sonque doas votzes. Aprenèm dins Ouest-France quauquas precisions sul vòte: los deputats èran gaire nombroses dins l’emicicle, çò que balhèt l’espèr aus defensors de las culturas minorizadas que lo tèxt passe dins sa totalitat. Mas aprèp l’adopcion daus dos primièrs articles, « un vent de panica sembla buffar […]. Los collaborators LREM corrisson dins los corredors mas i a pas degun. Lo ministre parla d’un biais ininterromput per daissar lo temps de dintrar a d’unes deputats « . Jean-Michel Blanquer que jutgèt el que « la lèi tau coma exista uèi balha totes los agres necessaris a desvolopar l’ensenhament ». Emai lo ministre critiquèt un « combat de rèiregarda » e reprochèt a Molac sa « critica de la Republica e de la Revolucion ». De notar tanben la posicion dau deputat Bastien Lachaud, pel grop parlementari La França Insomesa, qu’estimèt qu’es una « menaça quimerica » que pesa sus las lengas regionalas. E insistiguèt sus la necessitat de sosténer l’aprentissatge de las lengas de l’imigracion.
Se los senators van dins lo sens de Paul Molac e modifican lo tèxt votat pels deputats, la lèi tornarà a l’Amassada per una darrièra lectura. Lo deputat breton aurà doncas de mau de faire passar sa lèi dins son integralitat. Es pas una suspresa. D’unes consideran que foguèt mau preparada. Pasmens, fins ara totas las tentativas parlamentàrias a favor de las lengas minorizadas fracassavan. Un tèxt acceptat au quart o a la mitat serà benlèu lo signe d’un cambiament de dinamica.
