Monéguier o Munegascu ?
Se Monegue es plan conéissut coma una plaça de la jet-set internacionala ont se parla un fatras de lengas, la principautat abriga pasmens encara dos lengas indigènas practicadas per una bona partida de la populacion.
La situacion particulara d’aquelas lengas es ligada a l’istória agitada de la principautat :
Lo « munegascu » es plan la primièra lenga conéissuda aici, en 1215, los genovès prenan possession del » Rocàs » e amenan la lor lenga amb eles. Es un dialècte ligure, pron proche del parlar intemelian de Ventimiglia different del parlar mentonasc vesin.
La familha Grimaldi crompa Menton en 1346 e Roccabruna en 1355, a comptar d’aquel perióde, lo parlar local vèn mai influençat per la lenga d’ó utilisada dins aquelas dos localitats.
En 1793, Monegue es annexat a França e lo françès vèn lenga officiala mai la lenga comuna demóra lo monegasc. la situacion cambia pas en 1814 ambe la restauracion dels Grimaldi.
La presència de locutors occitans es atestada al sègle XIX e XX. Dins las annadas 1940, Raymond Arveiler evoca l’existéncia dels parlars vivaro-aupencs e niçart a Monegue: un vintenat de fogals originaris de Nissa, de Caup d’Alh, de Turbia, de Roccabruna e de Beusoleu. En 2006, om compta 15% de locutors occitans a Monegue.
Lo barri de la Condamina vist del « Rocàs ».
A costat del munegascu et dels parlars d’ó existis tanben lo « monéguier »: un parlar intermediari entre lo monegasc offical e l’occitan aupenc-maritime: es sonat tanben » patouès de la carrièra ». Aquela lenga mescla los apórts monegascs e occitans istórics mas tanben los parlars venguts de l’immigracion coma lo piemontès o lo genovès del pais de Ventimiglia.
Uèi, parlars d’ó e monegasc coexistan totjorn a Monegue: la lenga d’ó es sobretot parlada dins lo barri de La Condamina. Lo monegasc es parlat pèr 17 % de la populacion. A trobat un second buf dempuei la sua introduction dins las escólas dins las annadas 1970. Son ensenhament es obligatóri al collègi. Lo comitat nacional de las tradicions monegascs publica cada annada un « calendari » ( calendièr).
Aymeric Jonard
