Archives du mois : mai 2020

12 Mai

L’Occitan vist de l’estrangièr, un dorsièr VAP de reveire

Una emission de 2018 del magazine occitan, sus la percepcion de la cultura d’òc dins d’autres païses.

Rodatge al castel de Corbièras, amb lo proprietari, Richard Williams.

Puòique se cal ben consolar de temps en temps, emai, sustot, quand la situacion es dramatica, los occitanistas aiman de rampelar que la cultura que defendon a un grand prestigi. Que dins lo mond entièr es coneguda, estudiada emai remirada dins d’unes aspectes. Es verai. Quitament se lo concèpte de prestigi dins lo domèni de la cultura es un pauc fòra subjècte. Los militants de la lenga d’òc son los primièrs d’o dire: es pas lo nombre de locutors o la popularitat d’una cultura que justifican son interès e la necessitat de sa subrevida. Tota lenga es un tresaur, tota lenga se deu salvar. Mas demòra aquela paradòxa collectiva, puèiqu’aimam totes parlar de la granda literatura, dels Trobadors al prèmi Nobel de Mistral, de la fin’amor e de Jaurès. Aquelas referéncias parlan al mond entièr e fan uèi encara la visibilitat de la cultura nòstra. Vos prepausam de tornar vèire una emission especiala de Viure al País que foguèt consacrada precisament a la vision de l’occitan dempuèi l’estrangièr. I farètz una visita dins una universitat de Belfast e dins un festenal de contes d’Irlanda de Nòrd, puèi un rescontre amb un musician originari de Congo. Enfin, descobrirètz Richard Williams, un Estats-Unian installat en Roergue qu’apren a parlar en òc, e qu’es lo rèirefelen dau president Theodore Roosevelt. Un program bèl, per se faire de ben pendent 26 minutas, abans de tornar au patac.

11 Mai

Las vidas de Frederic Vouland

Rescontre amb l’escrivan provençau, que contunha de viure sas passions maugrat son andicap.

Frederic Vouland, fòtografia de Franck Blay, tirada dau libre « La partida clandestina ».

Es un format novèl que vos prepausam uòi, un rescontre radiofonic amb l’escrivan Frederic Vouland. Un òme qu’escriu en occitan e en francés, e qu’aviam previst d’entrevistar via lo logiciau skype per ne far una video. Mas la qualitat e la connexion èran pietadosas, alara avèm recuperat lo son (qu’es a còps de marrida qualitat, vos pregam de nos desencusar) e montat aqueles tres episòdis. Vos permetràn de descobrir l’òbra e l’òme. Un òme que venguèt emiplegic aprèp un AVC. Cò que l’empacha pas d’escriure e de discutir amb vòia.

Per ne saupre mai suls libres de Frederic Vouland o los crompar, vaquí un parelh de ligams:

« La partida clandestina », IEO-Vendémias

 « La Ciutat deis Eolianas », A Tots, IEO

 

10 Mai

Un « Se Canta » collectiu maugrat lo confinhament

La cançon se registrèt dins mantun parçans occitans, a l’iniciativa dau cantaire Joanda.

Detzenats de personas recampadas al entorn de l’imne occitan. Es lo cantaire Joanda que lancèt lo moviment e que publiquèt la video amb totes los interprèts sus internet. E es una brava còla que participa, mesclant anonims, afogats e professionaus, coma los membres de Peiraguda, de Castanha e Vinovèl, Eric Fraj, Ricoune, Fred de Goulamas’k o Cristhian Almerge de Test. La volontat èra de representar mantunas regions d’Occitania, de Val d’Aran au Lemosin, e d’amassar lo mond per cantar un imne d’amor. Puslèu que la « coexisténcia », Joanda rampèla la nocion de « convivéncia »: viure amb los autres e non pas a costat. I vei una dralha per l’avenidor, quora la crisi sanitària serà passada.

09 Mai

Les Chants de Pyrène de Pertuzé, contats per Florant Mercadier

Lo contaire e musician nos parla d’una òbra, per el essenciala, dau dessinator recentament defuntat.

 

Joan-Claudi Pertuzé, que moriguèt lo 26 d’abriu passat, aviá fach daus contes e legendas de son parçan una inspiracion fòrta per son trabalh, en libre o benda dessenhada. El èra nascut en Gasconha, mas son òbra marquèt ben au delà e aguèt un resson particular pels joves occitans que l’abordèron. Era l’un daus sols a mostrar la cultura d’òc, a li balhar de supòrts grafics novèls, modèrns. Es ansin qu’un joine roergàs se passionèt pels 4 tòmes daus « Chants de Pyrène », ont son contadas las legendas pireneencas, dau País Basco fins a Catalonha. Aquel joine, venguèt un contaire de tria, emai un musician e cantaire. Florant Mercadier nos explica l’influéncia qu’aguèron Pertuzé e son òbra sus el e sus son trabalh.

A despart de son activitat de contaire, Florant Mercadier es tanben professor. Sus son compte youtube prepausa de versions de contes registrats per el e per d’escolans. Emai daissa la plaça a la relèva, sos enfants, qu’escriguèron e registrèron lo conte que vos prepausam aquí jos.

08 Mai

LO MOT N°19 « Confinhats »: cronica especiala coronavirus

LO MOT : OCCITAN E CATALAN
Coproduction Piget/France Télévisions

Es lo retorn de la cronica daus enfants, que nos explican lo mot « Confinhats ».

Demoram a l’ostau mas pas inactius. E los mainatges nimai ! Amanç, Clar, Orens e Amans nos prepausan una novèla cronica Lo Mot amb Piget Prod. Aqueste còp nos balhan lo sens d’una paraula de las mai emplegadas dempuòi dos meses, « Confinhats »!

 

@Vicenta

07 Mai

L’aigat de 1930: tragèdia dins lo bacin de Tarn

En 1930, un aigat exepcional tuguèt de centenats de personas e derrabèt de milierats d’ostals.

Moissac aprèp lo passatge de l’aiga en 1930

« L’aigat », son nom se pòrta au singular e sens complement. Tot lo mond sap de que s’agís. D’inondacions n’i aguèt e n’i aurà encara. Aquela dau Tarn, los 2 e 3 de març de 1930, foguèt unica. Es classificada uèi coma cinc-centenària, un eveniment qu’arriba pas qu’un còp en 500 ans. Lo bilanç dins lo sol departament de Tarn e Garona, lo mai tocat, foguèt de 204 mòrts e de milierats de sens-abrics. Evidentament l’aigat es encara present dins la memòria collectiva e son impact fisic se vei totjorn dins las vilas tocadas. Pels 90 ans de la tragedia, Viure al País tornèt suls luòcs tocats, e gràcias au collectatge d’Al Canton, vos prepausa un testimoniatge de mond que visquèron l’aigat.

Moissac 1930

06 Mai

Viure al País de retorn lo 10 de mai

De redifusions dau magazine occitan començaràn lo 10 de mai.

La difusion de Viure al País va reprene, aprèp una interrupcion deguda a la crisa sanitària dau coronavirus. Dins un primièr temps es l’ensem daus programas regionaus de França 3 que foguèron arrestats, a l’excepcion daus jornaus d’informacion. Per emplenar los traucs, d’ancianas emissions son tornamai difusidas. Es la solucion decidida tanben pel magazine occitan dau dimenge, qu’a comptat dau 10 de mai podrètz vèire a un orari un pauc retardat, 11 oras 34. Se pòt ja anonciar tanben que ges de novela emission serà pas programada abans la dintrada de septembre, puòique ges de rodatge serà pas possible abans. Dins lo grop França Television un retorn a la « normala » es pas envisajat abans la mitat dau mes de junh. Per l’autre rendètz-vos setmanier en occitan, lo jornau d’actualitat dau dissabte de sèr, la represa es pas a l’òrdre dau jorn encara.

Mercé plan a totes los que nos demandèron de nòvas de vòstres programas occitans. A plan lèu sus internet e dins la vòstra television!

 

Pels curioses, vaquí la tièra de las emissions que seràn tornamai difusidas:

10/05: Especiala musica a Montpelhièr.

17/05: Especiala nòva cançon occitana

24/05: Especiala 40 ans de Calandreta

31/05: Passejada en Òlt e Garona

07/06: Passejada en Carcin

14/06: Especiala Pargue Naturau Regionau dau Carcin

21/06: Passejada en Arle e en Camarga

28/06: Passejada en Sidòbre

05/07: Passejada en Tarn, còr d’Occitania

 

04 Mai

Idir, simbòl de las culturas minorizadas

Los defensors de la diversitat culturala fan omenatge au cantaire cabil defuntat lo 2 de mai.

Idir amb la bandièra Amazigh

Un artista que s’exprimís dins una lenga minorizada, quora ven (re)conegut, prend una dimension que despassa sa sola cultura. Balha d’espèr a totes los defensors de las culturas en perilh. Idir, de son vertadièr nom Hamid Cheriet, èra Cabil, cantava dins sa lenga mairala, lo berbèr e foguèt l’autor dau primièr « tube » planetari vengut d’Africa dau nòrd amb sa cançon « A Vava Inouva ». Escrita pus d’ora mas difusida dins la segonda part de las annadas 70, aquela breçairòla se revirèt dins un quinzenat de lengas e se vendèt dins un setantenat de païses. Tot aquò alara que la lenga amazigh èra secutada en Argeria. Dempuòi la mòrt dau cantaire, a l’atge de 70 ans, los omenatges se fan a l’artista, a l’òme engajat, militant de la patz, e au defensor d’una cultura minorizada. Lo moviment politic Régions et Peuples Solidaires saludèt sa memòria, emai d’autres artistas engajats, coma lo breton Alan Stivell.

Defensor de las culturas, Idir aviá collaborat amb d’autres cantaires bretons, Gilles Servat o Dan Ar Braz. E puòi en 2010, programat a l’Estivada de Rodés, interpretèt sus l’empont lo Se Canta en òc e una adaptacion dins sa lenga.

Uòi, Idir es saludat pels poders politics en Argeria e en França. Pasmens Le Parisien rapòrta una declaracion dau cantaire de 2017, que parlava de la debuta de son percors :

« Je m’adressais aux Kabyles. J’étais brimé dans ma culture maternelle. Le pouvoir algérien prônait la souveraineté des peuples mais m’empêchait de communiquer dans ma langue. J’ai vite compris qu’un discours s’usait mais qu’une bonne chanson pouvait rester, grâce à son émotion. »

 

Vos prepausam de tornar vèire tanben un reportatge de Viure al País sul rescontre musicau entre lo grop occitan Coriandre e de musicians cabils, que amassa interpretèron una cançon d’Idir, « Mliyi ».

Enriquir sa lenga de locucions

Lo Congrès a mes a disposicion de totes un diccionari de locucions occitanas.

Era ja l’aisina pus utila sus internet pels Occitans e contunha de se melhorar. Lo Congrès Permanent de la Lenga Occitana apondèt fa quauquas setmanas un diccionari novèl a son siti. Aqueste còp se parla pas de vocabulari o de conjugason, mas de locucions, d’expressions. Una entrada sus l’imaginari de la lenga d’òc, dins totes sos dialectes, que nos presenta Aure Séguier, desvolopaira e webmaster al Congrès.

01 Mai

Alidé Sans publica una novèla cançon

La cantaira aranesa milita per un cambiament de societat dins lo « mond d’aprèp » lo coronavirus.

 

Es amb l’adaptacion de la cançon « Society » qu’Alidé Sans balhèt de sas novèlas en aqueu periòde de confinhament. Es au sieu, en Val d’Aran, que revirèt en occitan aquela composicion de l’Estats-Unian Eddie Vedder. Es tanben dempuòi son vilatjon de Bausen que nos expliquèt lo sens de la cançon.