Lo 2 de novembre passat, un VAP sus aquel tèma foguèt programat. Aquí qualquas informacions per completar aquesta emission.
Le monument aux morts d’Aniane (Hérault), réalisé par le sculpteur Jacques Louis Robert Villeneuve.
Monument aux morts de Lavercantière (Lot) réalisé par le sculpteur pacifiste Emile Mompart :
DE CHIFRAS
Ambe mai de 8,3 milions de monde mobilizats, gaireben 1,4 milion de soldats tuats ( i cal ajustar 300 000 victimas civilas) França foguèt afrosament sagnada, subretot los 18-27 ans. 27% d’aquelas generacions foguèron tuats.
Mai de 72 000 mòrts per Miègjorn-Pirenèus (3,37 % de la populacion), gaireben autant per Aquitània (3,11%), 50 000 per Auvèrnha (3,45%), 45 000 per Lengadòc-Rosselhon (2,96%) aquò’s Lemosin que foguèt la region la mai tocada ambe 37 000 victimas, siá 3,86 dels poblants.
Al nivèl despartamental, Losèra es al primièr rang en França : 6 239 personas tombèron, siá 5,08% de la populacion.
| Departament | nombre de tuats | populacion del departament en 1911 |
| Arièja | 8 000 | 198 000 |
| Aude | 9 500 | 300 000 |
| Avairon | 15 000 | 370 000 |
| Corrèsa | 13 756 | 310 000 |
| Garona Nauta | 12 800 | 432 000 |
| Gèrs | 8 000 | 222 000 |
| Gironda | 22 634 | 829 000 |
| Erau | 13 858 | 480 000 |
| Lanas | 11 750 | 289 000 |
| Òlt | 6 500 | 205 000 |
| Òlt e Garona | 9 504 | 268 000 |
| Hautas-Pireneas | 6 307 | 206 000 |
| Pirenèus Orientals | 8 400 | 213 000 |
| Tarn | 10 175 | 324 000 |
| Tarn e Garona | 6 150 | 182 000 |
Sorga : documents de trabalh Educacion Nacionala Acadèmia de Tolosa
FIGURAS OCCITANAS A LA GUÈRRA
Auriam pogut parlar d’autre monde Occitans, coneguts, desconeguts… N’avem causits 3. Lo primièr faguèt pas la guèrra mas son influencia foguèt granda.
Jean Jaurès :
L’especialista qu’a fòrça trabalhat e cercat dessús, aquò’s Jòrdi Blanc e las edicions Vent Terral. Cal tanben legir e escotar l’istorian Rémy Pech. Avètz aquí una conferença d’una ora sul nòstre Joanon. I a tanben qualquas causas al musèu Jean Jaurès de la vila de Castras. Amb un canton que pòrta sus l’occitan.
Sus Louis Barthas :
Los carnets del caporal Barthas son un succès vertadièr. L’escritura e las analisis son de las pus finas e se legís coma cal. Lo libre es editat en Livre de Poche. Sonses escriches contunhan de noirir literatura, teatre e filmes (Un long dimanche de Fiançailles de Jean-Pierre Jeunet n’es fòrça inspirat). L’istorian Rémy Cazals qu’èra convidat del Viure al país del 2 de novembre a porgit bravament d’estudis plan interessants. E traparètz planses documents sus un siti que lo Rémy Cazals i paticipa , lo del CRID : Collectif de Recherche International et de Débat sur la Guerre de 1914-1918. Se pòt enfin escotar doas cançons : una de Marcel Amont e pus recentament una del grop Du Bartàs.
Sus Maurius Jouveau :
Coma d’autres felibres, Marius Jouveau escampilhèt la lenga al front e dins las trencadas. La lenga coma un refugi. Sus l’Escolo dóu Boumbardamen, aquí un article en provençal per pausar las causas. Sus Occitanica (mediatèca enciclopedica fargada pel CIRDOC de Besièrs) se pòt quitament consultar aquestes jornals de trencadas. E tantas causas de mai.
LAS LETRAS DE BONFILS LO FELIBRE
Sa publicacion se faguèt mercés al Guy Barral qu’a aprés qu’aquesta correspondéncia existava e que faguèt la pòstfacia del libre. Se pòt consultar una part d’aquel tresaur e legir lo trabalh que faguèron Guy Barral e Felip Martel. Un uèlh tanben suls articles del Joan-Pèire Cavaillé sus son blòg.
D’autras correspondéncias :
Lo libre sus Victorin Bès « Journal de route »
Los Jorns Telhoù de Roland Berland, en Lemosin
Marie Rouanet « Apollonie » escrit d’aprèp los sovenirs d’Henri Jurquet. Un tablèu de la França rurala de l’epòca e lo ròtle de las veusas pendent la guèrra dins un coet d’Avairon.
En tutant lo grelh, d’Enric Molin, ambe mai d’un passage sus la guèrra. La vida al front ambe son amic -Roèrgat el tanben- Eugène Seguret.
L’occitan dins las trencadas d’Ives Rauzièr
Lo Gal, jornal de guèrra se pòt legir en linha sus occitanica.
LA LEGENDA NEGRA DEL SOLDAT O
André Neyton et Felip Martel an trabalhat sus aquesta pèça de teatre que conta lo mesprés del miègjorn pendent la guèrra e de dabans dins la literatura. I a tot un dorsièr sul siti del Centre Dramatique Occitan. Sul siti Aquò d’aquí, Michel Neumuller a escrit mai d’un article sus la guèrra e l’occitan. De legir « Il faut tuer le soldat Odde! ». E sus Auguste Odde e lo debanament de l’afar, quicòm de plan documentat.
Traparetz un fum d’informacions precisament sus aquel sicut e sus la guèrra en general sul siti d’un jove istorian, especialista de la guèrra, Jean-Yves Le Naour.
SUS PIERRE DANTOINE
Aquel Carcassés qu’aimava fòrça los trens foguèt mobilizat e faguèt de dessenhs plein d’esperit e d’èime al front. Jòga sus las doas lengas e las mespresas entre soldats del miègjorn e oficièrs franceses. Una mòstra se debana d’aquesta passa al musèu Jean Jaurès de Castras (Tarn). Pierre Dantoine trabalhèt de d’aprèp pendent 30 ans a La Dépêche e dessenhèt duscas a sa mòrt a 71 ans. Sonses dessenhs son editats tornamai.
E se volètz despassar Provença e Occitània, un libre ont se parla de Bretanha, Catalonha, Euskadia, Corsèga, e patin e cofin.
Duèi 11 de novembre, lo collectiu Iniciativa per Occitània fa un omentage als peluts al monument de Sant Fèliç de Lauragués.
Lo Benaset
